سرطان یکی از بیماریهای جدی و رایج در جهان است که به سرعت در حال افزایش است. با توجه به آمارهای سازمان جهانی بهداشت، این بیماری یکی از اصلیترین علل مرگ و میر در سطح جهانی است. آگاهی از عوامل ایجادکننده و پیشگیریهای مؤثر در برابر سرطان میتواند به نجات جان بسیاری از افراد کمک کند. در این متن به بررسی انواع سرطان، علل، عوامل خطر، روشهای پیشگیری و درمان میپردازیم.
سرطان زمانی رخ میدهد که جهشهای ژنتیکی در سلولهای غیرطبیعی باعث تقسیم سریع آنها میشود. شما میتوانید این جهشها را به ارث ببرید یا به دلیل عوامل محیطی آنها را توسعه دهید. سرطان یک گروه بزرگ از بیماریها است که زمانی رخ میدهد که سلولهای غیرطبیعی به سرعت تقسیم میشوند و میتوانند به بافتها و ارگانهای دیگر گسترش یابند. این سلولهای در حال رشد سریع ممکن است باعث ایجاد تومورها شوند. همچنین میتوانند عملکرد طبیعی بدن را مختل کنند. سرطان یکی از اصلیترین علل مرگ در جهان است. به گفته سازمان جهانی بهداشت (WHO)، سرطان تقریباً 1 در هر 6 مرگ در سال 2020 را تشکیل میداد. کارشناسان هر روز سخت در حال آزمایش درمانهای جدید سرطان هستند.
علل سرطان
علت اصلی سرطان، جهشها یا تغییرات در DNA سلولهای شما است. جهشهای ژنتیکی میتوانند به ارث برسند و همچنین پس از تولد به دلیل نیروهای محیطی رخ دهند.
این علل خارجی که به آنها کارسینوژنها گفته میشود، میتوانند شامل موارد زیر باشند:
کارسینوژنهای فیزیکی مانند تابش و نور فرابنفش (UV)
کارسینوژنهای شیمیایی مانند دود سیگار، آزبست، الکل، آلودگی هوا و غذا و آب آشامیدنی آلوده
کارسینوژنهای بیولوژیکی مانند ویروسها، باکتریها و انگلها
به گفته سازمان جهانی بهداشت، حدود 33 درصد از مرگهای ناشی از سرطان ممکن است به دلیل استعمال توتون، الکل، شاخص توده بدنی بالا (BMI)، مصرف پایین میوه و سبزیجات و عدم فعالیت بدنی کافی باشد.
عوامل خطر
برخی از عوامل خطر ممکن است شانس شما را برای ابتلا به سرطان افزایش دهند. این عوامل خطر میتوانند شامل موارد زیر باشند:
مصرف توتون
مصرف زیاد الکل
رژیم غذایی ناسالم که با گوشت قرمز و فرآوریشده، نوشیدنیهای قندی و تنقلات شور، غذاهای نشاستهای و کربوهیدراتهای تصفیهشده، از جمله شکر و غلات فرآوریشده مشخص میشود
عدم فعالیت بدنی
قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا
قرار گرفتن در معرض تابش
قرار گرفتن در معرض نور فرابنفش بدون محافظت، مانند نور خورشید
عفونت به وسیله برخی ویروسها از جمله هلیکوباکتر پیلوری، ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، هپاتیت B، هپاتیت C، HIV و ویروس اپشتین بار که باعث مونونوکلئوز عفونی میشود. خطر ابتلا به سرطان همچنین با افزایش سن افزایش مییابد. به طور کلی، به نظر میرسد خطر ابتلا به سرطان تا سن 70 تا 80 سالگی افزایش مییابد و سپس کاهش مییابد.
یک مرور 2020 پیشنهاد میکند که این ممکن است ناشی از:
مکانیسمهای ترمیم سلولی کمتر مؤثر که با پیری همراه است
انباشت عوامل خطر در طول زندگی
مدت زمان قرارگیری در معرض کارسینوژنها
برخی از شرایط بهداشتی موجود که باعث التهاب میشوند نیز ممکن است خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند. به عنوان مثال، کولیت اولسروز، یک بیماری مزمن التهاب روده.
انواع سرطان
سرطانها به نام ناحیهای که در آن آغاز میشوند و نوع سلولی که از آن تشکیل شدهاند نامگذاری میشوند، حتی اگر به سایر قسمتهای بدن گسترش یابند. به عنوان مثال، سرطانی که در ریهها آغاز میشود و به کبد گسترش مییابد، هنوز سرطان ریه نامیده میشود.
همچنین چندین اصطلاح بالینی برای برخی از انواع عمومی سرطان وجود دارد:
کارسینوم: سرطانی که در پوست یا بافتهایی که سایر ارگانها را میپوشانند آغاز میشود.
ساکروم: سرطانی از بافتهای همبند مانند استخوانها، ماهیچهها، غضروف و رگهای خونی.
لوکمی: سرطانی از مغز استخوان که سلولهای خونی تولید میکند.
لنفوم و میلوم: سرطانی از سیستم ایمنی.
علل سرطان: جهشهای ژنتیکی و عوامل محیطی
سرطان به دلیل جهشهای ژنتیکی در سلولها به وجود میآید. این جهشها میتوانند ارثی باشند یا به دلیل عوامل محیطی به وجود بیایند. کارسینوژنها، مواد و عواملی هستند که میتوانند باعث سرطان شوند. این عوامل شامل موارد زیر هستند:
کارسینوژنهای فیزیکی: تابش و نور فرابنفش (UV) که میتوانند باعث تغییرات DNA شوند.
کارسینوژنهای شیمیایی: مواد مضر مانند دود سیگار، آزبست، الکل و آلودگیهای هوا.
کارسینوژنهای بیولوژیکی: ویروسها و باکتریها که میتوانند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند.
عوامل خطر: چه چیزهایی خطر ابتلا به سرطان را افزایش میدهند؟
برخی عوامل میتوانند شانس ابتلا به سرطان را افزایش دهند. از جمله این عوامل میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
مصرف توتون: استعمال سیگار و محصولات مرتبط با توتون از مهمترین عوامل خطر سرطان است.
رژیم غذایی نامناسب: مصرف زیاد گوشت قرمز و فرآوریشده، نوشیدنیهای قندی و غذاهای شور میتواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
عدم فعالیت بدنی: سبک زندگی بیتحرک و کمتحرکی میتواند شانس ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
قرارگیری در معرض نور خورشید: عدم استفاده از کرمهای ضدآفتاب و قرار گرفتن در معرض نور خورشید بدون محافظت میتواند منجر به سرطان پوست شود.
انواع سرطان: شناخت و دستهبندی
سرطانها به نام ناحیهای که در آن آغاز میشوند و نوع سلولی که از آن تشکیل شدهاند، نامگذاری میشوند. برخی از انواع رایج سرطان شامل موارد زیر هستند:
کارسینوم: سرطانی که در پوست یا بافتهایی که ارگانها را میپوشانند، آغاز میشود.
ساکروم: سرطانی از بافتهای همبند مانند استخوانها و ماهیچهها.
لوکمی: سرطانی از مغز استخوان که سلولهای خونی تولید میکند.
لنفوم: سرطانی از سیستم ایمنی.
اهمیت شناسایی زودهنگام: کلید موفقیت در درمان
شناسایی زودهنگام سرطان میتواند اثربخشی درمان را افزایش دهد و نرخ مرگ و میر را کاهش دهد. معاینههای منظم میتوانند به شناسایی نشانههای سرطان در مراحل اولیه کمک کنند. برخی از این معاینهها عبارتند از:
ماموگرام: برای شناسایی سرطان سینه.
کولونوسکوپی: برای شناسایی سرطان روده بزرگ.
معاینههای پوست: برای شناسایی سرطان پوست.
علائم و نشانههای سرطان: به چه مواردی توجه کنیم؟
تشخیص به موقع علائم میتواند زندگی را نجات دهد. برخی از علائم و نشانههای سرطان عبارتند از:
-تودهها یا رشدهای غیرمعمول در بدن
-کاهش وزن غیرقابل توضیح
-خستگی و ضعف غیرمعمول
-تغییرات در هضم یا عادتهای رودهای
اهمیت شناسایی زودهنگام
شناسایی زودهنگام زمانی است که سرطان در مراحل اولیه خود پیدا میشود. این میتواند اثربخشی درمان را افزایش دهد و نرخ مرگ و میر را کاهش دهد.
معاینههای سرطان ممکن است به شناسایی نشانههای سرطان در مراحل اولیه کمک کند. برخی از معاینههای رایج سرطان ممکن است نشانههای زیر را شناسایی کنند:
سرطان گردن رحم و سرطان پروستات. برخی معاینهها، مانند معاینههای سرطان گردن رحم و پروستات، ممکن است به عنوان بخشی از معاینات روتین انجام شوند.
سرطان ریه. معاینههای سرطان ریه ممکن است به طور منظم برای افرادی که عوامل خطر خاصی دارند انجام شود.
سرطان پوست. معاینههای سرطان پوست ممکن است توسط یک متخصص پوست در صورت داشتن نگرانیهای پوستی یا در معرض خطر سرطان پوست انجام شود.
سرطان روده بزرگ. انجمن سرطان آمریکا (ACS) توصیه میکند که معاینههای منظم برای سرطان روده بزرگ از سن ۴۵ سالگی آغاز شود. این معاینهها معمولاً در طول کولونوسکوپی انجام میشود.
سرطان سینه. ماموگرامها برای آزمایش سرطان سینه برای زنان ۴۵ سال به بالا توصیه میشود، اما شما میتوانید تصمیم بگیرید که معاینهها را از سن 40 سالگی آغاز کنید.
اگر سابقه خانوادگی سرطان دارید یا در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان هستید، پیروی از توصیههای معاینه پزشک بسیار مهم است.
در حالی که شناسایی علائم هشدار دهنده سرطان ممکن است به افراد مبتلا به سرطان کمک کند تا تشخیص و درمان را جستجو کنند، برخی سرطانها ممکن است زودتر شناسایی نشوند و ممکن است در مراحل بعدی علائمی از خود نشان ندهند.
علائم و نشانههای سرطان میتوانند شامل موارد زیر باشند:
تودهها یا رشدها در بدن
کاهش وزن غیرقابل توضیح
تب
خستگی و ضعف
درد
عرق شبانه
تغییرات در هضم
تغییرات در پوست
سرفه
انواع خاصی از سرطانها معمولاً علائم هشداردهنده خود را دارند. اگر شما در حال تجربه علائم غیرقابل توضیح هستید، بهتر است با پزشک برای تشخیص تماس بگیرید.
سرطان چگونه رشد کرده و گسترش مییابد؟
تقسیم سلولی غیرطبیعی سلولهای طبیعی در بدن شما رشد کرده و تقسیم میشوند. هر کدام یک چرخه زندگی دارند که توسط نوع سلول تعیین میشود. هنگامی که سلولها آسیب میبینند یا از بین میروند، سلولهای جدید جایگزین آنها میشوند. سرطان این فرآیند را مختل کرده و باعث میشود سلولها به طور غیرطبیعی رشد کنند. این به دلیل تغییرات یا جهشها در DNA سلول است. DNA در هر سلول دستورالعملهایی دارد که به سلول میگوید چه کاری انجام دهد و چگونه رشد و تقسیم شود. جهشها به طور مکرر در DNA اتفاق میافتند، اما معمولاً سلولها این اشتباهات را تصحیح میکنند. زمانی که یک اشتباه تصحیح نشود، یک سلول ممکن است سرطانی شود. جهشها میتوانند باعث شوند سلولهایی که باید جایگزین شوند، زنده بمانند و سلولهای جدید زمانی تشکیل شوند که به آنها نیاز نیست. این سلولهای اضافی میتوانند به طور غیرقابل کنترلی تقسیم شوند و باعث تشکیل تومور شوند.
تومورها میتوانند به دو نوع اصلی تقسیم شوند:
تومورهای خوشخیم: این تومورها غیرسرطانی هستند و معمولاً به نقاط دیگر گسترش نمییابند.
تومورهای بدخیم: این تومورها سرطانی هستند و میتوانند به بافتهای اطراف گسترش یابند و به سایر نقاط بدن سرایت کنند.
درمان
سرطان ممکن است به چندین روش درمان شود. انواع متداول درمان سرطان عبارتند از:
جراحی: برای برداشتن تومور و بافتهای اطراف.
شیمیدرمانی: استفاده از داروهایی برای از بین بردن سلولهای سرطانی.
پرتودرمانی: استفاده از پرتوهای پر انرژی برای از بین بردن سلولهای سرطانی.
ایمونوتراپی: استفاده از سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سرطان.
درمان هدفمند: داروهایی که به طور خاص بر روی سلولهای سرطانی تمرکز میکنند.
سرطان یک بیماری پیچیده است که میتواند به دلایل مختلفی ایجاد شود و عوامل خطر متعددی دارد. آگاهی از علائم، عوامل خطر و روشهای پیشگیری میتواند به افراد کمک کند تا در برابر این بیماری خطرناک بهتر آماده شوند و شانس خود را برای زنده ماندن و درمان موفق افزایش دهند. با توجه به پیشرفتهای پزشکی، امید به زندگی بیماران مبتلا به سرطان به طور مداوم در حال بهبود است. اگر شما یا کسی که میشناسید از علائم مشکوک به سرطان رنج میبرد، لطفاً با پزشک خود تماس بگیرید تا مشاوره و معاینه مناسب انجام شود.
تاریخ انتشار :
1403/07/10
کد :
45122
تعداد بازدید:
110