عوامل مداخله گر در آزمایشات (6)

نام آزمایش: الکتروفورز هموگلوبین

Hemoglobin electrophoresis (Hgb electrophoresis)

عوامل مداخله گر:

• انتقال خون در 12 هفته گذشته.
• هموگلوبین گلیکه می تواند در سنجش HbF تداخل ایجاد کند و باعث کاهش کاذب HbF شود.

نام آزمایش: شناسایی هپاتیت های ویروسی

Hepatitis virus studies

عوامل مداخله گر:

Anti-HAV

• مدت زمان تداوم پاسخ IgM در عفونت با HAV بسیار متغیر است (کمتر از یک ماه تا بیش از یک سال)، ولی در اکثر موارد، آنتی بادی های کلاس M ضد HAV برای یک دوره 3 تا 6 ماهه در بدن باقی می‌مانند و پس از آن به سطوح پایین‌تر از حد تشخیص کاهش می یابند.
• در بیماران مبتلا به هپاتیت عود کننده (relapsing hepatitis)، آنتی بادی IgM ضد HAV در طول این الگوی بیماری در سرم باقی می ماند.
• نتایج مثبت کاذب IgM ضد HAV در کودکان کمتر از 6 سال شایع است.

  بیوتین بسته به متد می تواند با سنجش آنتی بادی IgM ضد HAV تداخل کرده و سبب کاهش کاذب نتایج آزمایش شود.

   

  Anti-HBc

• آنتی بادی ضد HBc پس از واکسیناسیون علیه هپاتیت B تولید نمی شود.
• نتایج مثبت آزمایش آنتی بادی تام ضد HBc باید با سایر مارکرهای سرولوژیک HBV، افزایش آنزیم های کبدی، علائم و نشانه های بالینی و سابقه عوامل خطر ارتباط داده شود.
• سطوح پایین آنتی‌بادی‌های IgM ضد HBc گاهی اوقات در هپاتیت B مزمن به‌ویژه در دوره شعله‌ور شدن (Hepatitis flares) و همچنین در زمان‌ سروکانورژن ممکن است دیده شود.
• نوزادان (کمتر از 1 ماه) با نتایج مثبت آنتی بادی تام ضد HBc باید از نظر آنتی بادی IgM ضد HBc آزمایش شوند تا احتمال وجود آنتی بادی ضد HBc مادری که باعث نتایج مثبت کاذب می شود، رد شود. همچنین تکرار آزمایش آنتی بادی تام ضد HBc پس از یک ماه نیز در این نوزادان توصیه می شود.

  بیوتین بسته به متد می تواند با سنجش آنتی بادی ضد HBc تداخل کرده و سبب کاهش کاذب نتایج آزمایش شود.

   

  Anti-HBs

• ●وجود همزمان HBsAg/Anti-HBs در 24 درصد بیماران گزارش شده است. در بیشتر موارد، آنتی بادی ها قادر به خنثی کردن ویریون های در حال گردش نیستند و این موارد به عنوان حامل (carrier) در نظر گرفته می شوند.

  بیوتین بسته به متد می تواند با سنجش Anti-HBs تداخل کرده و سبب کاهش کاذب نتایج آزمایش شود.

   

   

  HBsAg

• واکسیناسیون علیه HBV می تواند سطوح قابل تشخیص HBsAg را به طور موقت (به مدت 14 روز یا کمتر) ایجاد کند. این مسأله بیشتر در بیماران همودیالیزی، نوزادان و کودکان رخ می دهد.

  برخی جهش‌های نادر منجر به نتایج منفی کاذب HBsAg می‌شوند. در این موارد مشکوک، وجود ویروس را می توان از طریق آزمایش Anti-HBc، Anti-HBs و HBV DNA مورد بررسی قرار داد.

  بیوتین بسته به متد می تواند با سنجش HBsAg تداخل کرده و سبب کاهش کاذب نتایج آزمایش شود.

   

  HBV PCR

• حصول نتایج قابل اعتماد به جمع آوری، انتقال، نگهداری و پردازش صحیح نمونه بستگی دارد.

• جهش در نواحی به شدت حفاظت شده ژنوم ویروسی که توسط پرایمرها و/یا پروب ها مورد شناسایی قرار می گیرد، ممکن است به ندرت رخدهد که می تواند موجب نتایج منفی کاذب یا کاهش کاذب بار ویروسی شناسایی شده گردد.

  Anti-HCV

• نتایج مثبت کاذب آنتی بادی ضد HCV به ندرت دیده می شود، زیرا اکثر افرادی که این آزمایش برای آنها درخواست می شود، شواهدی از بیماری کبدی دارند و از طرفی حساسیت و ویژگی کیت های غربالگری Anti-HCV بالا است. با این حال، در میان جمعیت هایی با شیوع کم عفونت HCV (کمتر از 10 درصد)، نتایج مثبت کاذب رخ می دهد.

  بیوتین بسته به متد می تواند با سنجش آنتی بادی ضد HCV تداخل کرده و سبب کاهش کاذب نتایج آزمایش شود.

   

   

  HCV PCR

• حصول نتایج قابل اعتماد به جمع آوری، انتقال، نگهداری و پردازش صحیح نمونه بستگی دارد.
• در موارد نادر، واریانت های جدید ژنوم HCV ممکن است منجر به کاهش کاذب بار ویروسی شناسایی شده یا حصول نتایج منفی کاذب گردد.

نام آزمایش: هگزوز آمینیداز

Hexosaminidase (Hexosaminidase A, Hex A, Total hexosaminidase, Hexosaminidase A and B)

عوامل مداخله گر:

• همولیز نمونه خون می تواند باعث حصول نتایج آزمایش نادرست شود.
• بارداری می تواند باعث افزایش قابل توجه مقادیر هگزوز آمینیداز شود به همین دلیل این آزمایش در دوران بارداری انجام نمی شود.

داروهای ضد بارداری خوراکی می توانند سطوح هگزوز آمینیداز را به طور کاذب افزایش دهند.

نام آزمایش: بررسی مقاومت دارویی HIV

HIV drug resistance testing (HIV genotype)

عوامل مداخله گر:

• اگر بار ویروسی (HIV-1 RNA) کمتر از 1000 نسخه در هر میلی لیتر پلاسما باشد، ممکن است نتیجه تعیین ژنوتیپ صحیح نباشد.

نام آزمایش: تعیین کمی HIV RNA

HIV RNA quantification (HIV viral load)

عوامل مداخله گر:

• جابه جایی و پردازش نادرست نمونه می تواند منجر به حصول نتایج متناقض گردد.
• واکسیناسیون های اخیر ممکن است بر بار ویروسی تأثیر بگذارد.
• عفونت های همزمان می توانند نتایج متناقضی ایجاد کنند.
• میزان پاسخ به درمان در بیماران مختلف می تواند نتایج آزمایش را تحت تاثیر قرار دهد.

نام آزمایش: بررسی سرولوژیک و ویرولوژیک HIV

HIV serologic and virologic testing (AIDS immunoassay, Acquired immunodeficiency serology, AIDS screen, Human immunodeficiency virus [HIV] antibody test, Western blot test, p24 direct antigen, HIV-RNA viral test)

عوامل مداخله گر:

• نتایج مثبت کاذب می تواند در بیماران مبتلا به بیماری خودایمنی، بیماری لنفوپرولیفراتیو، لوسمی، لنفوم، سیفلیس یا افراد دارای اعتیاد به الکل دیده شود.
• نتایج مثبت کاذب ممکن است در خانم های باردار غیر آلوده دیده شود.
• عفونت HIV-2 می تواند باعث حصول نتیجه مثبت آنتی بادی ضد HIV-1/HIV-2 و همچنین نتیجه مبهم (نامشخص) در آزمایش تاییدی وسترن بلات شود.
• نتایج منفی کاذب می تواند در مرحله نهفتگی اولیه یا در مرحله پایانی بیماری ایدز رخ دهد.

نام آزمایش: هوموسیستئین

Homocysteine (Hcy)

عوامل مداخله گر:

• در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی به دلیل دفع ضعیف پروتئین، سطح هوموسیستئین افزایش می یابد.
• مردان معمولا سطوح هوموسیستئین بالاتری نسبت به زنان دارند. به احتمال زیاد، به دلیل مقادیر بالاتر کراتینین و توده عضلانی بیشتر در مردها است. همچنین مقادیر هوموسیستئین با بالارفتن سن، افزایش می یابد.
• سیگار کشیدن با افزایش سطح هوموسیستئین همراه است.
• مصرف سیگار و قهوه می تواند سطح هوموسیستئین پلاسما را افزایش دهند.
• تغییرات درون فردی بین 8 تا 25 درصد ممکن است در افراد هیپرهوموسیستئینمی مشاهده شود.
• جداسازی با تاخیر پلاسما یا سرم از خون کامل می تواند بر روی نتایج هوموسیستئین تاثیر بگذارد.
• نمونه پلاسما یا سرم باید پس از تشکیل لخته کامل و بلافاصله پس از جداسازی فریز شود.

داروهایی که ممکن است باعث افزایش سطح شوند عبارتند از آزاریبین، کاربامازپین، متوترکسات، اکسید نیتروژن و فنی توئین.

داروهای ضد بارداری خوراکی حاوی استروژن ممکن است متابولیسم هموسیستئین را تغییر دهند.

نام آزمایش: گنادوتروپین جفتی انسان

Human chorionic gonadotropin (hCG, Pregnancy tests, hCG beta subunit)

عوامل مداخله گر:

• آزمایش‌هایی که در اوایل بارداری و قبل از اینکه سطح hCG قابل توجهی تولید شده باشد انجام می‌شوند، ممکن است با نتیجه منفی کاذب همراه باشند.
• هماچوری و پروتئینوری ممکن است باعث نتایج مثبت کاذب شوند.
• همولیز خون ممکن است با نتایج آزمایش تداخل داشته باشد.
• نتیجه آزمایش های تشخیص بارداری با استفاده از نمونه ادرار می تواند بر اساس رقت ادرار متفاوت باشد. سطوح hCG ممکن است در ادرار رقیق غیر قابل تشخیص، اما در ادرار غلیظ قابل تشخیص باشد.
• افزایش های کاذب hCG می تواند در بیماران دارای آنتی بادی های هتروفیل مشاهده شود.
• بیمارانی که با آنتی ژن های حیوانی در تماس بوده اند ممکن است دارای آنتی بادی های ضد حیوانی باشند که می تواند در معرف های سنجش hCG تداخل کرده و نتایج غیر قابل اعتماد بدهد.

داروهایی که ممکن است باعث نتایج منفی کاذب در آزمایش ادرار شوند عبارتند از دیورتیک ها (از طریق رقیق کردن ادرار) و پرومتازین.

بیوتین بسته به متد می تواند با سنجش hCG تداخل کرده و سبب کاهش کاذب نتایج آزمایش شود.

داروهایی که ممکن است باعث نتایج مثبت کاذب شوند عبارتند از داروهای ضد تشنج، داروهای ضد پارکینسون و داروهای سایکوتروپیک (داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد اضطراب، داروهای ضد روان پریشی، خواب آورها و آرام بخش ها).

نام آزمایش: ویروس پاپیلومای انسانی

Human papillomavirus (HPV test, HPV DNA testing, HPV Genotyping, HPV mRNA testing)

عوامل مداخله گر:

• حساسیت این آزمایش در نمونه هایی که تعداد سلول آنها کم است، کاهش می یابد.
• مقادیر زیاد پماد ضد قارچ یا ژل ضد بارداری ممکن است حساسیت آزمایش را کاهش دهد.
• متد طراحی cut-off کیت مورد استفاده بر اساس شناسایی درجات مختلف ضایعات داخل اپی تلیالی (CIN I, II, III) یا حداقل کپی ویروسی (viral copy number) موجود در نمونه، در میزان حصول نتایج مثبت کاذب تاثیرگذار است.
• متد طراحی کیت بر اساس شناسایی DNA یا E6/E7 mRNA در میزان بروز نتایج کاذب موثر است.
• وجود موارد مهار کننده در نمونه از جمله لوبریکانت های حاوی Polyquaternium-15 و ترکیبات ضد قارچی حاوی Tioconazole می تواند کارآیی تست HPV را کاهش دهد.

نام آزمایش: 17-هیدروکسی کورتیکواستروئیدها

17-Hydroxycorticosteroids (17-OCHS)

عوامل مداخله گر:

• استرس عاطفی و فیزیکی (مانند عفونت) و مصرف شیرین بیان ممکن است باعث افزایش فعالیت غده فوق کلیه شود.

داروهایی که ممکن است باعث افزایش سطح 17-OCHS شوند عبارتند از: استازولامید، کلرال هیدراته، کلرپرومازین، کلشی سین، اریترومایسین، مپروبامات، پارالدئید، کینیدین، کینین و اسپیرونولاکتون.

داروهایی که ممکن است باعث کاهش سطح 17-OCHS شوند عبارتند از: استروژن ها، داروهای ضد بارداری خوراکی، فنوتیازین ها و رزرپین.

نام آزمایش: 5-هیدروکسی اندول استیک اسید

5-Hydroxyindoleacetic acid (5-HIAA)

عوامل مداخله گر:

• مصرف غذاهای حاوی سروتونین (مانند آلو، آناناس، موز، بادمجان) چند روز قبل از آزمایش و در طول آزمایش، ممکن است سبب حصول نتایج نادرست شود.
• حداقل 72 ساعت پیش از جمع آوری نمونه ادرار، باید از داروها، استرس و مواد غذایی سرشار از سروتونین پرهیز شود.
• نگهداری نمونه ادرار 24 ساعته یا رندوم در یخچال برای حفظ ساختار 5-HIAA بسیار مهم است.

داروهایی که ممکن است باعث افزایش سطح 5-HIAA شوند عبارتند از: استامینوفن، استانیلید، استوفنتیدین، گلیسریل گایاکولات، متوکاربامول و رزرپین.

داروهایی که ممکن است باعث کاهش سطح 5-HIAA شوند عبارتند از آسپرین، کلرپرومازین، اتیل الکل، هپارین، ایمی پرامین، ایزونیازید، لوودوپا، مهارکننده های مونوآمین اکسیداز، متنامین، متیل دوپا، فنوتیازین ها، پرومتازین، و داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای.

نام آزمایش: اندازه گیری ایمونوگلوبولین

Immunoglobulin quantification

عوامل مداخله گر:

• هرگونه انتقال خون قبل از سنجش ایمونوگلوبین ها می تواند بر روی نتایج آنها تاثیر بگذارد.
• در بارداری سطح IgG پلاسما کاهش محسوس می یابد.

داروهایی که ممکن است باعث افزایش سطح ایمونوگلوبولین شوند عبارتند از: هیدرالازین، ایزونیازید، فنی توئین، پروکائین آمید، توکسوئید/آنتی توکسین کزاز و گاما گلوبولین.

نام آزمایش: سنجش انسولین

Insulin assay

عوامل مداخله گر:

• آنتی‌بادی‌های ضد انسولین می‌توانند با متد رادیوایمونواسی تداخل ایجاد کنند.
• مصرف غذا و چاقی ممکن است باعث افزایش سطح انسولین شود.
• در بیماران سیروزی به دلیل کلیرانس ناکافی خونی، افزایش سطح انسولین پلاسما مشاهده می شود.

   

• آنتی بادی های هتروفیل در سنجش های ایمونواسیِ انسولین تداخل می کنند.

داروهایی که ممکن است باعث افزایش سطح انسولین شوند شامل کورتیکواستروئیدها، اسیدآمینه لوسین، تولبوتامید، لوودوپا و داروهای ضد بارداری خوراکی هستند.

بیوتین می تواند سبب کاهش سطح انسولین شود.

نام آزمایش: فاکتور رشد شبه انسولین

Insulin-like growth factor (IGF-1, Somatomedin C, Insulin-like growth factor binding proteins [IGF BP])

عوامل مداخله گر:

• در نارسایی کبدی، کاهش سطح IGF-1 را مشاهده می کنیم.
• نارسایی مزمن کلیوی، باعث افزایش سطح IGF-1 می شود.
• دامنه مرجع IGF-1 و IGFBP-3شدیداً وابسته به سن می باشند و نتایج باید با توجه به سن بیمار تفسیر گردند.

دوز بالای استروژن ها ممکن است باعث کاهش سطوح شوند.

نام آزمایش: آنتی بادی ضد فاکتور داخلی

Intrinsic factor antibody (IF ab)

عوامل مداخله گر:

• در صورت تزریق ویتامین B12 در عرض 48 ساعت قبل از آزمایش، سطح آنتی بادی ضد فاکتور داخلی کاهش می یابد.
• در برخی بیماری های اتوایمیون ممکن است سطح آنتی بادی ضد فاکتور داخلی افزایش کاذب یابد مانند بیماری های اتوایمیون تیروئید و تیپ یک دیابت ملیتوس.

متوترکسات و اسید فولیک می توانند موجب نتایج مثبت آنتی بادی ضد فاکتور داخلی گردند.

مصرف سیانوکوبالامین باعث افزایش سطح آنتی بادی ضد فاکتور داخلی می گردد.

نام آزمایش: سطح آهن و ظرفیت تام اتصال آهن

Iron level and total iron-binding capacity (Fe and TIBC, Transferrin saturation, Transferrin)

عوامل مداخله گر:

• انتقال خون اخیر.
• مصرف اخیر یک وعده غذایی حاوی آهن بالا.
• بیماری های همولیتیک ممکن است سبب افزایش کاذب سطوح آهن شوند.

داروهایی که ممکن است باعث افزایش سطح آهن شوند عبارتند از دکستران، استروژن، اتانول، فرآورده های حاوی آهن، متیل دوپا، و داروهای ضد بارداری خوراکی.

داروهایی که ممکن است باعث کاهش سطح آهن شوند عبارتند از: هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک، کلستیرامین، کلشی سین، دفروکسامین، متی سیلین و تستوسترون.

داروهایی که ممکن است باعث افزایش سطح TIBC شوند شامل فلوراید ها و داروهای ضد بارداری خوراکی هستند.

داروهایی که ممکن است باعث کاهش سطح TIBC شوند عبارتند از هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک، آسپارژیناز، کورتیزون، تستوسترون و کلرامفنیکل.

تزریق مواد حاجب قبل از جمع آوری نمونه خون، ممکن است نتایج آزمایش را تغییر دهد.

نام آزمایش: تجزیه سنگ کلیه

Kidney stone analysis (Urinary stone analysis, Renal calculus analysis)

عوامل مداخله گر:

• نوار مورد استفاده برای چسباندن سنگ به کاغذ ممکن است در تشخیص دقیق ترکیب سنگ تأثیر بگذارد.

نام آزمایش: اسید لاکتیک

Lactic acid (Lactate)

عوامل مداخله گر:

• استفاده طولانی مدت از تورنیکت (گارو) یا مشت کردن دست باعث افزایش سطح لاکتات می شود.
• ورزش شدید، آنمی شدید، هیپوکسی و مسمومیت با مونوکسید کربن می تواند سطح لاکتات را افزایش دهند.

داروهایی که سطح لاکتات را افزایش می دهند عبارتند از آسپرین، سیانید، اتانول (مصرف مزمن)، نالیدیکسیک اسید، فنفورمین، مسمومیت متفورمین، بیگوآنیدها، اتیلن گلیکول، استامینوفن و محلول لاکتات رینگر.

نام آزمایش: لاکتیک دهیدروژناز

Lactic dehydrogenase (LDH, Lactate dehydrogenase)

عوامل مداخله گر:

• ورزش شدید ممکن است باعث افزایش LDH تام، به خصوص ایزوآنزیم های LDH-1, LDH-2, LDH-5 شود.
• فریز یا نگهداری طولانی مدت (بیش از 12 ساعت) در یخچال 4 درجه سلسیوس، باعث کاهش ایزوآنزیم LDH-5 می شود.
• همولیز خون باعث افزایش کاذب سطوح LDH می شود.

داروهایی که ممکن است باعث افزایش سطح LDH شوند عبارتند از الکل، داروهای بیهوشی، آسپرین، کلوفیبرات، فلورایدها، میترامایسین، کلوپیدوگرل، ایبوپروفن، آنتی بیوتیک ها، مسکن های نارکوتیک (مانند استامینوفن) و پروکائین آمید.

اسید اسکوربیک و دیکلوفناک ممکن است باعث کاهش سطوح LDH شوند.

نام آزمایش: لاکتوفرین

Lactoferrin

عوامل مداخله گر:

• نتایج منفی لاکتوفرین مدفوع، التهاب روده ای را رد نمی کند.
• نمونه مدفوع باید فورا مورد آزمایش قرار گیرد.
• شیر مادر به طور طبیعی دارای مقادیر بالایی از لاکتوفرین است و تغذیه با شیر مادر می تواند بر نتایج آزمایش در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند تأثیر بگذارد.
• تست لاکتوفرین مدفوع برای افراد ایمونوساپرس توصیه نمی شود.

نام آزمایش: تحمل لاکتوز

Lactose tolerance test (Hydrogen breath test)

عوامل مداخله گر:

• استئاتوره انتروژن
• ورزش سنگین
• سیگار ممکن است سطح گلوکز خون را افزایش دهد.
• نژاد، تأثیر عمده ای بر کمبود لاکتوز اولیه دارد.
• بیماران مبتلا به دیابت علیرغم کمبود لاکتاز، ممکن است سطح گلوکز بیش از 20 میلی گرم در دسی لیتر داشته باشند.

به دلیل اینکه آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند باکتری‌های روده را کاهش دهند و ممکن است باعث حصول نتیجه منفی کاذب در تست‌های تنفسی شوند، نباید یک ماه قبل از آزمایش مصرف شوند.

نام آزمایش: لوسین آمینوپپتیداز

Leucine aminopeptidase (LAP)

عوامل مداخله گر:

• بارداری ممکن است باعث افزایش مقادیر لوسین آمینوپپتیداز شود (هفته 33 و 39 بارداری).
• در پره اکلامپسی افزایش LAP را مشاهده می کنیم.

استروژن ها و پروژسترون ها ممکن است باعث افزایش سطح LAP شوند.

نام آزمایش: لیپاز

Lipase (Pancreatic lipase, Lipoprotein lipase)

عوامل مداخله گر:

• تداخلات متدولوژیک می تواند باعث کاهش فعالیت آنزیم لیپاز شود مانند حضور هموگلوبین، کینین، فلزات سنگین و یونهای کلسیم.
• معمولا پس از ERCP سطح لیپاز سرم افزایش می یابد.
• ماکرولیپاز (Macrolipase) در سیروز کبدی و لنفوم ها مشاهده می شود.
• با مکانیسم ناشناخته در برخی بیماران دچار خونریزی مغزی (intracranial bleeding)، سطح لیپاز سرمی افزایش می یابد.
• فعالیت آنزیم لیپاز سرم در نوزادان، ماکروآمیلازمی و سرخجه طبیعی می باشد.
• در بیماری های کلیوی ممکن است فعالیت لیپاز سرم افزایش یابد.

داروهایی که ممکن است باعث افزایش سطح لیپاز شوند عبارتند از: بتانکول، داروهای کولینرژیک، اُپیات ها (از جمله کدئین، مورفین، مپریدین)، ایندومتاسین و متاکولین.

کلسیم از جمله داروهایی است که می تواند باعث کاهش سطوح لیپاز شود.