هورمون آنتی مولرین

آزمایش AMH چیست؟
AMH (Anti Mullerian Hormone) هورمون آنتی مولرین(ذخیره تخمدان ) می باشد. این تست در آزمایشگاه مربوط به مسائل بارداری و زیرشاخه های آن انجام می شود. مناسب ترین گروه برای انجام آزمایش AMH خانم های زیر 38 سال سن هستند که به دلایل مختلف قصد دارند بارداری خود را به وقتی دیگر موکول کرده و به عبارتی در آن تاخیر ایجاد کنند.
کاربردها و فواید آزمایش AMH:
1. آنالیز و تحلیل میزان باروری و سلامت تخمدان ها در بانوان
2. بررسی علت بروز یائسگی زودرس و تخمین شروع زمان یائسگی
3. بررسی علت پرمویی در بدن بعضی از بانوان
4. بررسی علت بروز پریودهای نامنظم و بی نظمی در زمان پریود شدن و علت عدم قاعدگی
5. بررسی دقیق علت بم شدن صدای بانوان (مردانه شدن صدای خانم ها)
6. بررسی دقیق علت بروز ویژگی های مردانه در بانوان
7. تشخیص سریع ابتلای بانوان به سندروم تخمدان ، بانوان مبتلا به سرطان تخمدان باید طی دوره های مشخص اقدام به انجام تست AMH نمایند.
8. بررسی دقیق علت کوچک شدن بیش از حد یک بیضه در مردان و بررسی صحت و سلامت بیضه در نوزادان و کودکان پسر
چگونگی انجام آزمایش AMH یا هورمون آنتی مولرین:
. این تست یک تست خون ساده با نمونه گیری روتین به شکل کاملا غیر تهاجمی بوده و هیچ گونه عوارضی ندارد . قبل از انجام این تست فرد آزمایش دهنده باید سابقه بیماری خود و دارو های مصرفی خود را اطلاع دهد .
فواید و کاربردهای هورمون آنتی مولرین یا AMH در بدن:
1. فواید هورمون آنتی مولرین در نوزادان پسر
هورمون آنتی مولرین یا AMH در نوزادان پسر موجب شکل گیری بهتر بیضه ها و رشد و به وجود آمدن اندام جنسی مردانه در آن ها می شود. میزان این هورمون در نوزاد پسر بسیار بالاست و این بالا بودن سطح هورمون اغلب تا سن دو سالگی ادامه خواهد داشت.ضمنا هورمون AMH در نوزادان پسر یک وظیفه ی مهم دیگر نیز دارد که آن، جلوگیری از شکل گیری اندام جنسی زنانه در آن هاست. هورمون آنتی مولرین نهایتا در سن بلوغ به حداقل میزان خود خواهد رسید.
2. فواید هورمون آنتی مولرین در نوزادان دختر
هورمون AMH در نوزادان دختر تولید و ترشح نمی گردد و همین موضوع سبب می شود که در بدن یک نوزاد دختر، اندام جنسی زنانه شکل گیرد و به وجود آید. به مرور زمان و در سنین قبل از بلوغ در دخترها، میزان و سطح هورمون آنتی مولرین آرام آرام ترشح خواهد شد و در مدت زمان قبل از بلوغ فرد، سطح آن بسیار زیادتر از همیشه می شود.ترشح و تولید هورمون آنتی مولرین در خانم ها به مرور زمان و دقیقا تا پیش از یائسگی و همچنین آغاز دوران یائسگی تا حد زیادی کاهش می یابد و به اندازه ای کم می شود که نمی توان آن را با آزمایش AMH بررسی و ارزیابی نمود.متاسفانه در برخی خانم ها میزان ذخیره تخمدانی به شدت کم است و منجر به ناباروری موقت یا دائم در شخص می شود و این امر سبب می شود که نیاز به انجام آزمایش بررسی میزان هورمون آنتی مولرین آن ها بیش از پیش احساس و توصیه شود.
موارد افزایش ‏AMH‏:
در موارد خاصی میزان هورمون آنتی مولرین یا همان AMH در بدن به شدت افزایش می باید. یکی از این مواقع زمانی است که خانمی به بیماری تخمدان پلی کیستیک یا ‏PCOS‏ مبتلا می شود. یکی دیگر از مواقع افزایش ناگهانی میزان هورمون آنتی مولرین در خانم ها، زمان ابتلای آن ها به برخی سرطان های تخمدان است.
موارد کاهش ‏AMH:
گاهی اوقات میزان هورمون AMH یا آنتی مولرین در خانم ها کاهش زیادی خواهد داشت. یکی از دلایل این اتفاق، را می توان افزایش سن افراد دانست. همچنین یکی از عوارض چاقی در خانم ها، کاهش شدید هورمون آنتی مولرین در آنهاست. این کاهش در برخی خانم های چاق حتی تا بیش از 60 درصد هم می رسد.در موارد نادر خانم ها پس از انجام آزمایشات شیمی درمانی ممکن است به کاهش شدید و ناگهانی هورمون AMH مبتلا شوند که می تواند یکی از مضرات و عوارض شیمی درمانی بر بدن خانم ها محسوب شود. لذا قبل از انجام آزمایش شیمی درمانی لازم است که در این مورد با پزشک متخصص زنان هم مشورت شود.
Males
<2 years: 18-283 ng/mL
2-12 years: 8.9-109 ng/mL
>12 years: <13 ng/mL
Females
<3 years: 0.11-4.2 ng/mL
3-6 years: 0.21-4.9 ng/mL
7-11 years: 0.36-5.9 ng/mL
12-14 years: 0.49-6.9 ng/mL
15-19 years: 0.62-7.8 ng/mL
20-24 years: 1.2-12 ng/mL
25-29 years: 0.89-9.9 ng/mL
30-34 years: 0.58-8.1 ng/mL
35-39 years: 0.15-7.5 ng/mL
40-44 years: 0.03-5.5 ng/mL
45-50 years: <2.6 ng/mL
51-55 years: <0.88 ng/mL
>55 years: <0.03 ng/mL
میزان هورمون AMH در خانم ها در زمان یائسگی - تخمدان پلی کیستیک(PCOS) - لقاح آزمایشگاهی (IVF):
از آنجا که AMH تنها در فولیکولهایی اولیه کوچک تولید می شود، بنابراین مقدار آن در خون نشان دهنده تعداد فولیکول های در حال رشد است که این نیز به نوبه خود متأثر از میزان کل ذخایر فولیکولی تخمدان یا ovarian reserve می باشد؛ بنابراین با گذر سن و به موازات کاهش ذخایر فولیکولی تخمدان میزان AMH خون، حتی زود تر از افزایش FSH کاهش می یابد. زمانی که تخمدان دارای تعداد زیادی فولیکولهای کوچک است، نظیر آنچه در زنان مبتلا به تخمدان پلی کیستیک (PCOS) وجود دارد، میزان AMH در خون افزایش می یابد.در حالی که در دختر بچه ها و زنانی که نزدیک به زمان یائسگی هستند یا به دلایل دیگر تعداد فولیکولی های باقیمانده آنها کاهش داشته است، میزان AMH خون نیز کاهش می یابد. همچنین زنان دارای میزان بالاتر AMH/ در خون، پاسخ به تحریک تخمدان در روند IVF می دهند و در نتیجه تعداد بیشتری تخمک بازیافت می شود که می تواند میزان موفقیت IVF را بالاتر ببرد.
سنجش میزان هورمون AMH در روند درمان تومورهای تخمدان:
کاهش AMH در دوره‌ی درمان تومورهای تخمدان که این هورمون را تولید میکنند نشان دهنده‌ی اثربخشی درمان است.

هورمون AMH در پسران خردسال:
فقدان یا پائین بودن سطح این هورمون در پسربچه‌ها ممکن است در اثر اختلال در ژن AMH باشد و معمولا در صورت عدم رشد بیضه ها یا در اختلال در عملکرد بیضه‌ها دیده میشود. فقدان آندروژنها منجر به ناهنجاری دستگاه تناسلی و اندامهای جنسی میشود. طبیعی بودن سطح AMH و آندروژنها در پسربچه‌هائی که بیضه‌ی آنها پائین نیامده به این معنی است که بیضه‌ها وجود دارند و فعالیت آنها هم طبیعی است ولی از نظر فیزیکی در جایگاه طبیعی خود قرار نگرفته‌اند.
تاثیر داروهای ضد بارداری بر میزان ترشح هورمون AMH:
AMH توسط فولیکول در حال رشد در تخمدان با سرعت ثابتی تولید میشود و مقدار آن تحت تاثیر قرصهای ضدبارداری یا حاملگی قرار نمی‌گیرد.
هورمون آنتی مولرین و تمایز جنسی در جنین :
AMH همچنین نقشی حیاتی در تمایز جنسی در جنین دارد. در طی هفته های اول بارداری ، یک نوزاد در حال رشد این امکان را دارد که به اندام های تولید مثل زن یا مرد برسد. تولید AMH و آندروژن توسط دو بیضه که در یک نوزاد پسر وجود دارد ، از رشد اندام های تولید مثل زنان (مجاری مولر در جنین های ماده و ماده) جلوگیری کرده و باعث تشکیل سایر اندام های تولید مثل در مردان می شود. اگر در طی این فرآیند مقدار کافی AMH در دسترس نباشد یا وجود نداشته باشد ، در این صورت ممکن است اندام های زنانه و مردانه ایجاد شوند. نوزادی که با دستگاه تناسلی مبهم متولد شده است ممکن است فوراً به عنوان زن یا مرد شناخته نشود .
AMH –AFC-LH-FSH:
هورمون مهار کننده ی مولرین که ساختار گلیکوپروتئینی دارد، جزو خانواده بزرگ (TGF-b (transforming growth factor beta بوده و در بافت بیضه‌ی مردان و تخمدان زنان تولید می شود و میزان آن برحسب سن و جنس ‏متغیر است.میزان آن در خون رابطه مستقیمی با شمارش فولیکولهای آنترال کوچک ( small Antral Follicles Count = AFC) در سونوی ترانس واژینال دارد. بطور کلی فولیکولهای ثانویه (پره آنتراال) و فولیکولهای ثالثیه (آنترال) کوچک تولید کننده این هورمون می باشند. و بنابراین سطح آن در خون برآیندی از میزان ذخیره این فولیکولها می باشد. هورمون AMH هم که از سلولهای گرانولوزای فولیکول های پره آنترال و آنترال کوچک تولید می شود، با مهار بسیج افراطی رشد فولیکولی که بصورت سیکلیک در حال افزایش است و توسط FSH تحریک شده است، از فعال شدن تعداد زیادی ‏فولیکول ابتدایی جلوگیری می کند و در نتیجه نقش مهمی در ‏فولیکولوژنزیز دارد.به نظر می رسد سطح این هورمون بازتابی از میزان رشد فولیکولهای non-FSH dependent می باشد. زمانی که فولیکول مراحل رشد وابسته به FSH خود را طی می کند و بالغ می شود تولید این هورمون هم قطع می شود.از ابتدای رشد و تحریک فولیکول های ثانویه (پره آنترال) تا زمانی که فولیکول آنترال به قطر حدود 2 تا 6 میلی متر برسد هورمون AMH از سلولهای گرانولوزای تولید می شود که میزان آن بستگی به تعداد فولیکول های کوچک آنترال دارد (که میزان این فولیکول ها هم خود بستگی به میزان ذخیره فولیکول های ابتدایی تخمدان دارد).
فولیکول های آنترال در سونوگرافی قابل تشخیص بوده و یکی از معیارهای تعیین ذخیره تخمک شمارش این فولیکول ها در روز سوم قاعدگی می باشد.
- هورمون AMH در تنظیم و تعادل اثر دوره ای FSH و LH در تخمدان و در نتیجه در تکامل و رسیدن تخمک نقش دارد.
- زنان چاق، سطح AMH پایین تری نسبت به زنان هم سن و هم نژاد خود دارند که علت آن نامشخص است.
زمانی که فولیکول مراحل رشد وابسته به FSH خود را طی می کند و بالغ می شود تولید این هورمون هم قطع می شود.
از آنجائی که سطح ترشح AMH وابسته به سایر هورمون ها نمی باشد و طی سیکل قاعدگی هم تغییر نمی کند، امروزه بعنوان یک تست جذاب و منفرد برای ارزیابی ذخیره تخمدان مورد استفاده قرار می گیرد (البته در برخی مطالعات افزایش ناگهانی در سطوح AMH در اواخر فاز فولیکولار در طی یک سیکل قاعدگی نرمال را گزارش کرده‌اند و بهترین زمان اندازه گیری آنرا به همراه سایر هورومون های وابسته به عملکرد تخمدان را در روز سوم (در زنان 41 سال و 41 سال کمتر) و در روز دوم (در زنان 42 سال و یا بیشتر) می دانند.این بیومارکر بیش از سایر بیومارکر ها با شمارش فولیکولهای آنترال (AFC) ارتباط دارد. مطالعات متعدد نشان دهنده کاربرد این بیومارکر هم برای کمیت و هم کیفیت تخمک ها می باشد. این بیومارکر تا 25 سالگی با یک شیب ملایم در حال افزایش بوده و در 25 سالگی به پیک خودش می رسد (البته بعضی از رفرنس ها از افزایش آن تا 15 سالگی نام می برند) و بعد از آن بتدریج سطح آن کاهش می یابد.
برای تعیین میزان ذخیره تخمدان ممکن است از AMH به عنوان جایگزین تعداد فولیکول های آنترال (AFC) در روز 2 تا 4 چرخه قاعدگی استفاده شود. زنان با AFC بیشتر از 15 به عنوان ذخیره تخمدان بالا شناخته می شوند. غلظت AMH بیشتر از 1.77 نانوگرم در میلی لیتر در روز 2 تا 4 چرخه قاعدگی ، زنان با AFC بالاتر از 15 با حساسیت 88.3 شناسایی شده است.غلظت سرمی AMH در برخی از بیماران مبتلا به تومورهای سلول گرانولوزای تخمدان ، که تقریباً 10٪ از تومورهای تخمدان را تشکیل می دهند ، افزایش می یابد. AMH ، همراه با آزمایش های مرتبط از جمله (inhibin A-inhibin B-Estradiol-CA-125) می تواند برای تشخیص و نظارت بر این بیماران مفید باشد. تحریک کنترل تخمدان (COS) با اگزوژنوسگنادوتروپین یک مرحله اساسی از پروتکل های لقاح آزمایشگاهی (IVF) است. با استفاده از روش Roche AMH ، Cut-off 2.10 نانوگرم در میلی لیتر در زنان تحت COS با استفاده از پروتکل آنتاگونیست هورمون آزاد کننده گنادوتروپین ارتباط دارد. Cut-off 2.10 نانوگرم در میلی لیتر پیش بینی قابل اطمینان از پاسخ بیش از حد به COS را ارائه می دهد .حساسیت برای تشخیص افراد با واکنش بیش از حد 3/81٪ و پیش آگهی منفی برای رد پاسخ بیش از حد 96.6٪ می باشد. 2.10 نانوگرم در میلی لیتر ، 88.9٪ بیماران با پاسخ ضعیف را شناسایی میکند. تاخیر hypogonadism- hypogonadotropic مادرزادی همان تظاهرات بالینی تاخیر در بلوغ جنسی در پسران قبل از بلوغ را دارد. سطح گنادوتروپین و تستوسترون در پسران قبل از بلوغ بسیار کم است و بنابراین اهمیت بالینی کمی دارند. بنابراین ، اندازه گیری های AMH در تشخیص افتراقی تاخیر بلوغ و HH مادرزادی مفید است. در بیماران مبتلا به HH مادرزادی ، غلظت AMH غیر طبیعی است. در حالی که در تاخیر بلوغ ،غلظت AMH در بازه زمانی مرجع قبل از بلوغ خواهد بود.عدم باروری و میزان کم باروری در سیکل IVF می تواند به دلیل وضعیت و میزان سطوح هورمونی ناشی از روش های تحریک تخمک گذاری باشد در موارد کاهش ذخیره تخمدان، پاسخ فولیکولی به تحریک گنادوتروپین ها نیز کاهش می یابد و تعداد کمی تخمک حاصل خواهد .
https://www.mayocliniclabs.com/test-catalog/download-setup.php?format=pdf&unit_code=608824
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24576292/
https://www.mayocliniclabs.com/test-catalog/Clinical+and+Interpretive/608824
https://labtestsonline.org/tests/anti-mullerian-hormone

ساغر ذاکری -واحد تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی نوبل