هلیکوباکتر

هلیکو باکتر :
هلیکو باکتر پیلوری نوعی باکتری گرم منفی است که باعث ورم معده میشود و نقش مهمی در بیماری زخم معده –کارسینوم معده دارد .این بیماری در سراسر دنیا و همچنین در کشور های در حال توسعه یافت میشود.

شیوع این باکتری درجهان :
در حدود دو سوم جمعیت جهان این باکتری را در بدن خود دارند. علت بیماری وجود این میکروب در غذا، آب یا ظرف آلوده می باشد. این بیماری در کشورها یا جوامعی که فاقد سیستم فاضلاب مناسب هستند یا آب سالمی ندارد بیشتر شایع است. همچنین باکتری معده از طریق تماس با بزاق یا مایعات دیگر بدن فرد مبتلا به آن قابل سرایت است.میکروب معده در کودکان شیوع بیشتری دارد و بسیاری از افراد در دوران کودکی به این بیماری مبتلا می شوند، اما این باکتری به بزرگسالان نیز قابل سرایت است. این باکتری‌ها برای سالیان زیادی در بدن زندگی می‌کنند و در اغلب موارد افرادی که مبتلا به آن‌ها می‌شوند دچار زخم معده و علائم دیگر نمی‌شود. اما میتواند مستعد این مشکلات باشد.
هلیکو باکتر چگونه منجر به زخم معده میشود :
پس از ورود هیلکوباکتری به بدن، این باکتری به غشای معده حمله می‌کند، که غشای معده ازبیمار در برابر اسیدی که بدن برای هضم غذا استفاده می‌کند، محافظت می‌کند. وقتی باکتری معده آسیب قابل توجهی به غشای معده وارد کرد، اسید می‌تواند وارد غشا شود و باعث بوجود آمدن زخم معده گردد. زخم معده موجب خونریزی، عفونت و جلوگیری از حرکت غذا در دستگاه گوارش می‌شود.
علائم و نشانه ها:
در صورتی که زخم معده دارید، درد شدید یا خفیفی را در شکم خود احساس می‌کنید. این دردها موقتی هستند، اما وقتی معده شما خالی است، مثلاً بین وعده‌های غذایی یا در نیمه شب، این درد اغلب بیشتر حس می‌شود. این درد می‌تواند بین چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.پس از غذا خوردن، نوشیدن شیر یا مصرف داروهای ضد اسید درد تا حدودی تسکین پیدا می‌کند.

• علائم دیگر زخم معده ناشی از میکروب معده شامل موارد زیر می‌شود:
  • نفخ
  • بادگلو
  • ازدست دادن احساس گرسنگی
  • تهوع
  • استفراغ
  • کاهش وزن بدون دلیل مشخص
  زخم‌ها باعث خونریزی معده یا روده می‌شود که برای سلامتی شما خطرناک است. در صورت داشتن یکی از علائم زیر، سریعاً به پزشک مراجعه کنید:
  • مدفوع خونی، تیره یا قرمز رنگ
  • احساس خستگی بدون دلیل خاصی
  • رنگ پریدگی پوست
  • استفراغی که دارای خونی است و شبیه قهوه آسیاب شده می شابد
  • دل درد شدید
  چگونه عفونت هلیکوباکتر منجر به سرطان معده میشود:
  عفونت هلیکوباکتری ممکن است منجر به سرطان معده شود، هر چند که این امر چندان شایع نیست. اگر علائم زخم معده را نداشته باشید، پزشک وجود هلیکوباکتر پیلوری را مورد ازمایش قرار نمی‌دهد. اما اگر اکنون یا در گذشته این علائم را داشته‌اید، بهتر است آزمایشاتی روی شما صورت بگیرد. داروهایی مثل داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی نیز می‌توانند باعث آسیب رساندن به غشای معده شما شوند، بنابراین بهتر است متوجه شوید که چه چیزی باعث بوجود آمدن علائم شما می‌شود تا درمان مناسب برای بهبود انها تجویز شود.برای شروع کار، پزشک در مورد سوابق پزشکی، علائم و داروهایی که مصرف می‌کنید سوالاتی را می‌پرسد. سپس معاینه فیزیکی انجام می‌دهد که شامل فشار دادن شکم برای بررسی ورم، التهاب یا درد می‌شود.
  تشخیص:
  ‌ آزمایش تنفسی اوره: بیمارنوشیدنی حاوی اوره را مینوشد.سپس داخل یک کیسه نفس می‌کشد و پزشک کیسه را برای آزمایش به آزمایشگاه می‌فرستد. در صورتی که میکروب هلیکوباکتری وجودداشته باشد، باکتری معده، اوره را به دی اکسید کربن تبدیل می‌کند و آزمایشات آزمایشگاهی نشان می‌دهند که سطوح گاز در بازدم بیش از حد نرمال است. پزشک برای بررسی دقیق تر زخم معده ، اقدامات زیر را انجام می‌دهد.
  • آندوسکوپی قسمت بالای معده و روده: در بیمارستان، پزشک با استفاده از یک لوله که دوربین کوچکی به آن متصل است و آندوسکوپ نامیده می‌شود داخل معده و قسمت بالایی روده را مشاهده می‌کند. در طول انجام این ازمایش، برای راحتی بیشتر داروهای مسکن تجویز می‌شود.
  • آزمایشات قسمت بالای معده و وروده: در بیمارستان، بیمار مایعی را می‌نوشد که ماده ای به نام باریوم دارد و پزشک ازبیمارتصویر اشعه ایکس می‌گیرد. مایع گلو و معده بیمار را می‌پوشاند و باعث می‌شود که در تصویر به خوبی مشخص باشند.
  • CT Scan : یک آزمایش تصویر برداری با اشعه ایکس قدرتمند است که تصاویری با حزئیات زیاد از داخل بدن عرضه می‌کند.
  تست های تخصصی جهت تشخیص هلیکوباکتر :
  • آزمایش خون که شامل :
  • (H.pylori Ab (IgG: در ۹۵-۹۴ درصد بیماران، تقریبأ ۲ ماه پس از ورود باکتری به بدن مثبت شده و پس از ریشه کنی عفونت تا یک سال یا بیشتر مثبت باقی می ماند.
  • (H.pylori Ab (IgA: در ۹۷-۹۴ درصد بیماران ، تقریبأ ۲ ماه پس از ورود باکتری به بدن مثبت شده و تقریبأ ۳ الی ۴ هفته پس از ریشه کنی عفونت سطح آن کاهش می یابد.
  • (H.pylori Ab (IgM: شاخص غیر حساس از عفونت حاد می باشد.
  • آزمایش مدفوع:
  • H.pylori Ag (Stool)
  • آزمایش آنتی ژن مدفوع یک گزینه غیرتهاجمی و ساده کاملاً پذیرفته شده برای بیمار و پزشک است ، و آن را به یک ابزار خط مقدم خوب برای تشخیص تبدیل می کند. این آزمایش بطور خاص برای شناسایی عفونت فعلی با شناسایی آنتی ژن (های) تولید شده توسط باکتریهای زنده H. pylori و ریخته شده در مدفوع طراحی شده است . علاوه بر این ، آزمایش آنتی ژن مدفوع عفونت را از سراسر معده و اثنی عشر منعکس می کند. بیسموت ساب سالسیلات می توانند نتایج این آزمایش را تحت تأثیر قرار دهد ، بنابراین پزشک از شما می خواهد تا دو هفته قبل از آزمایش مصرف آنها را قطع کنید.
  درمان:
  اگر به زخم معده مبتلا شده‌اید که ناشی از میکروب هلیکوباکتری معده است، درمان میکروب معده شما شامل کشتن میکروب‌ها، درمان غشای معده و پیشگیری از بازگشت زخم‌ها می‌شود. بهبودی فرد بین یک تا دو هفته طول می‌کشد.
  پزشک احتمالاً چند نوع دارو را برای شما تجویز می‌کند. این داروها از قرار زیر هستند:
  • آنتی بیوتیک هایی مثل آموکسی سیلین، کلاریترومایسین، مترونیدازول، تتراسایکلین یا تینیدازول برای کشتن میکروب معده بدن. احتمالاً باید دو دارو از این دسته مصرف کنید.
  • داروهایی که باعث کاهش میزان اسید معده می‌گردند. از جمله ی این داروها می توان به پنتوپرازول یا رابپرازول اشاره کرد.
  • اکسید بیسموت که در کنارآنتی بیوتیک ها به کشتن میکروب هلیکوباکتری معده کمک می‌کند، باعث انسداد هیستامین شیمایی (که عامل تسریع در تولید اسید بیشتر توسط معده است) می‌شود. این داروها شامل فاموتیدین، نیزاتیدین یا رانیتیدین می‌شود.
  درمان بیمار به این معناست که در هر روز باید حدود 14 قرص یا بیشتر مصرف ‌کند و طول دوره درمان چند هفته است که شاید به نظر زیاد بیاید. اما باید هر چیزی که پزشک تجویز می‌کند را مصرف کند و از دستورالعمل‌های او پیروی کند. در صورتی که آنتی بیوتیک ها را فوراً مصرف نکند، باکتری‌ معده  نسبت به آن‌ها مقاوم می‌شود و در نتیجه درمان میکروب معده عفونت‌ها سخت تر انجام می‌شود. در صورتی که داروها بیماررا اذیت می‌کند، با پزشک در مورد روش‌های درمانی و نحوه کنترل عوارض جانبی باید حتما مشورت کند. یک ماه پس از اتمام دوره درمان، پزشک تنفس یا مدفوع بیمار را بار دیگر مورد آزمایش قرار دهد تا مطمئن شود میکروب معده از بین رفته است.
  پیشگیری:
  
  شما می‌توانید از ابتلا به عفونت میکروب هلیکوباکتری معده پیشگیری کنید. روش پیشگیری از این میکروب شبیه روش‌های پیشگیری از میکروب‌های دیگر است:
  • پس از رفتن به دستشویی و قبل از غذا خوردن دست‌های خود را بشوئید. به کودکان خود نیز این کار را آموزش دهید.
  • از مصرف غذا یا آبی که سالم نیست،خودداری کنید.
  • از خوردن چیزی که به طور کامل پخته نشده است، خودداری کنید.
  • از خوردن غذایی که توسط افرادی که دست‌های خود را نمی‌شویند، تهیه شده، خودداری کنید.
  اگر چه استرس، غذاهای تند و مصرف دخانیات باعث بوجود آمدن زخم معده نمی‌شود، اما مانع از بهبودی سریع یا تشدید درد ناشی از زخم معده می‌شود. در مورد شیوه‌ها مدیریت استرس، بهبود رژیم غذایی و در صورت استعمال دخانیات، نحوه ترک سیگار با پزشک مشورت کنید.اغلب زخم‌های ناشی از میکروب هلیکوباکتر پیلوری پس از چند هفته درمان برطرف می‌شود. در صورتی که دچار زخم معده (از عوارض ابتلا به میکروب هلیکوباکتر معده) هستید، از خوردن داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی برای تسکین درد خودداری کنید، زیرا این داروها به غشای معده آسیب وارد می‌کنند. در صورتی که به داروی مسکن نیاز دارید، از پزشک خود بخواهید تا مسکن مناسب را برای شما تجویز کند. درمان میکروب معده معمولا آسان است و مشکلی را به وجود نمی آورد، اما در صورت بی توجهی به علائم آن ممکن است مبتلا به زخم معده و یا روده شوید.

           ساغر ذاکری -واحد تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی نوبل