دو مقصر اصلی کبد چرب و سیروز کبدی

 دکتر پژمان علوی‌نژاد - فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد بزرگسالان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز با تأکید بر نقش کبد در تنظیم متابولیسم بدن، این عضو را به یک "کارخانه پیچیده" تشبیه کرد که برای بقای بدن ضروری است و افزود: هنگامی که بیش از 5 درصد وزن کبد توسط سلول‌های چربی اشغال شود، اصطلاحاً به آن کبد چرب یا کبد چرب غیرالکلی گفته می‌شود؛ در این حالت، بافت کبد به دلیل تجمع بیش از حد چربی، عملکرد صحیح خود را از دست داده و آسیب می‌بیند.
در حال حاضر کبد چرب تبدیل به یک همه‌گیری جهانی شده و در بسیاری از جوامع، از هر سه تا چهار نفر، یک نفر به آن مبتلاست. چون بیماری کبد چرب در اغلب موارد بدون نشانه است، از آن به عنوان قاتل خاموش یاد می‌شود و آرام آرام بدن را از بین می‌برد. وقتی فردی به کبد چرب مبتلا می‌شود، ممکن است عملکرد کبد خود را در یک دوره 10 تا 15 ساله از دست بدهد و به سمت بیماری‌های پیشرفته‌ای مانند سیروز کبدی پیش برود. مطالعات نشان می‌دهد در آینده، بیشترین نیاز به پیوند کبد، ناشی از عوارض همین بیماری خواهد بود. کبد چرب علامت خاصی ندارد و معمولاً فقط از طریق ارزیابی‌ها، غربالگری و چکاپ‌ها شناسایی می‌شود. برخی شواهد می‌توانند زنگ خطر را به صدا درآورند؛ افرادی که اضافه‌وزن، قند خون بالا یا سابقه چربی خون بالا دارند، بیشتر در معرض ابتلا به کبد چرب هستند. این بیماری ممکن است همراه با سایر بیماری‌ها مانند هپاتیت ویروسی، هپاتیت خودایمنی یا کبد چرب الکلی (در مصرف‌کنندگان الکل) نیز مشاهده شود. معمولا بروز علائمی مانند درد شکم، اسهال یا یبوست، نگرانی برای ابتلا به کبد چرب ایجاد می‌کند، در حالی که این علائم هیچ ارتباطی با این بیماری ندارند. تشخیص قطعی کبد چرب صرفاً از طریق آزمایش خون و تصویربرداری‌هایی مانند سونوگرافی یا الاستوگرافی امکان‌پذیر است. افزایش قند یا چربی خون نشان‌دهنده اختلال در متابولیسم بدن است و محل اصلی متابولیسم این مواد در کبد است، بنابراین وقتی این فرآیند مختل شود، به تدریج سلول‌های چربی در کبد تجمع یافته و جایگزین سلول‌های سالم می‌شوند. این تجمع در نهایت می‌تواند به سیروز کبدی و از بین رفتن ساختار طبیعی کبد منجر شود. چنانچه افراد دارای اضافه‌وزن بتوانند 5 تا 10 کیلوگرم از وزن خود را کم کنند و سه جلسه در هفته ورزش هوازی منظم داشته باشند، تأثیر این اقدام از هر دارویی برای بدن مؤثرتر خواهد بود. داروها به بهبود شرایط کمک می‌کنند اما نجات جان انسان در این شرایط به خود فرد و تغییر سبک زندگی بستگی دارد.

رژیم غذایی مناسب برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری

پرهیز از پرخوری، مصرف فست‌فودها و غذاهای چرب و پرکالری بسیار توصیه می‌شود، همچنین داشتن فعالیت بدنی کافی، به ویژه در کودکان و نوجوانان نیز اهمیت دارد. بسیاری از افراد بدون استناد علمی، توصیه‌های درمانی و حتی دارویی به دیگران ارائه می‌کنند، این امر می‌تواند شرایط را حادتر کند و آسیب‌های جبران‌ناپذیری به کبد بزند. بسیاری از مراجعه‌کنندگان به این خوددرمانی‌ها به کبد خود آسیب جدی وارد می‌کنند و گاهی این اقدامات نادرست، جان افراد را به خطر می‌اندازد. دمای بدن، آب و مواد غذایی را با دمای خود همسان می‌سازد، بنابراین آب سرد یا جوش هیچ تأثیری بر کبد ندارد. خواب منظم شبانه به ارگان‌های بدن از جمله کبد کمک می‌کند تا وظایف خود را به درستی انجام دهند. نوشیدن روزانه یک یا دو فنجان قهوه، مصرف شکلات تلخ و استفاده از زردچوبه و مرکبات می‌تواند به بهبود عملکرد کبد کمک کند. در این شرایط فقط به پزشک متخصص خود اعتماد کنید و از خوددرمانی و مصرف داروهای گیاهی بدون تجویز پزشک جدا پرهیز کنید.