هورمون انسولین

 انسولین گاو و خوک پس از مدت زمان کوتاه در بهبود قند انسان‌ها مورد استفاده قرار گرفت. اولین پروتئینی که خاصیت‌های هورمونی آن به طور کامل خالص و متبلور شناخته شد، نوع و ردیف اسیدهای آمینه آن تعیین و از طریق روش مصنوعی تهیه و نوترکیب تولید شد، انسولین نام دارد. ناگفته نماند که هورمون گلوکاگون نقش متفاوتی برعکس پروتئین انسولین دارد و موجب افزایش قند خون خواهد شد.
ساختار پروتئینی انسولین :
این هورمون که پلی پپتید می باشد، از تعدادی اسید آمینه تشکیل شده که از نظر ساختاری بدن بسیاری از مهره داران و بی مهرگان، انسولینی شبیه نوع انسانی ترشح می کند. ترتیب قرار گرفتن اسیدهای آمینه در بسیاری از گونه های مختلف جانداران یکی می باشد، از این رو می توان از انواع آن ها در درمان بالینی استفاده کرد. این هورمون دارای دو زنجیره A و B می باشد. در زنجیره ی A این هورمون 21 اسید آمینه و در زنجیره ی B آن 30 اسید آمینه است که بین آن ها دو تا پیوند دی سولفور وجود دارد. یکی از این پیوندهای دی سولفور بین اسید آمینه شماره 7 از هر دو زنجیره و پیوند دی سولفور دیگر بین اسید آمینه شماره 20 از زنجیره ی A و اسید آمینه شماره 19 از زنجیره ی B برقرار است. همچنین پیوند دی سولفور در داخل زنجیره A اسیدهای آمینه ردیف 6 و 11 را به هم وصل می کند. این هورمون به شکل مونومر در غلظت فیزیولوژی و به صورت هگزامر در غلظت های بالاست. چون گروه کربوکسیلی که در زنجیره B وجود دارد، می تواند پیوند هیدروژنی تشکیل دهد، دیمر مولکول های انسولین تشکیل شده و حتی می توانند به هگزامر در حضور یون Zn تبدیل شوند. شکل هگزامر پایدار بوده و فعالیت کمی دارد ولی شکل مونومر و دیمر می تواند در خون ترشح شود.
انسولین یک پیام‌رسان شیمیایی است که به سلول‌ها اجازه می‌دهد گلوکز (قند خون) را جذب کنند. پانکراس اندامی در پشت معده است که منبع اصلی انسولین در بدن است. خوشه‌های سلول‌های لوزالمعده که جزایر لانگرهانس نامیده می‌شوند هورمون‌هایی تولید می‌کنند که مقدار این تولید را بر اساس سطح گلوکز خون در بدن تعیین می‌کنند. بنابراین، هرچه سطح گلوکز بیشتر باشد، انسولین بیشتری برای ایجاد تعادل سطح قند در خون تولید می‌شود. انسولین همچنین به‌منظور ایجاد انرژی به تجزیه چربی‌ها و پروتئین‌ها کمک می‌کند. تعادل انسولین موجب تنظیم قند خون و بسیاری از فرایندهای بدن می‌شود. اگر سطح انسولین خیلی کم یا زیاد باشد، قند خون بیش‌ازحد یا کمتر از حد طبیعی ایجاد می‌شود که این مسئله می‌تواند علائمی را ایجاد کند. در صورت ادامه این وضعیت، مشکلاتی جدی برای سلامتی اتفاق می‌افتد.  در برخی افراد، سیستم ایمنی بدن به جزایر لانگرهانس حمله می‌کند و این مسئله باعث می‌شود که آن‌ها، انسولین تولید نکنند یا تولید را کاهش دهند. وقتی این اتفاق می‌افتد، گلوکز در خون می‌ماند و سلول‌ها نمی‌توانند آن را جذب کنند و قندها را به انرژی تبدیل کنند. این امر به معنای شروع دیابت نوع 1 است و فرد مبتلا به این نوع دیابت برای زنده ماندن به تزریق منظم انسولین نیاز دارد. در برخی افراد به‌ویژه افرادی که دچار اضافه‌وزن، چاقی یا کم‌تحرکی هستند انسولین در انتقال گلوکز به سلول‌ها موثر عمل نمی‌کند و قادر به انجام وظایف خود نیست. ناتوانی انسولین در ایجاد اثر بر روی بافت‌ها، مقاومت به انسولین نامیده می‌شود. هنگامی‌که جزایر لانگرهانس نتوانند انسولین کافی برای غلبه بر مقاومت به انسولین تولید کنند، دیابت نوع 2 ایجاد می‌شود. افراد مبتلا به این نوع دیابت نیز درنهایت به تزریق انسولین نیاز پیدا می‌کنند.
با ابتلا به این دیابت احتمال ابتلا به آلزایمر، کبد چرب، انواع سرطان ها (سینه، مثانه، پانکراس، رحم و…) و بیماری های قلبی و عروقی نیز زیاد می شود.

ریحانه مقتدری_واحد تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی نوبل