رعایت چه مواردی در کودکی، از بیماری‌های غیر واگیر بزرگسالی جلوگیری می‌کند؟

تری‌گلیسرید، لیپو پروتئین‌ها، کلسترول‌ها و فسفولیپیدها، ساختارهای لیپیدی مختلفی هستند که در بدن انسان عملکردهای متفاوتی دارند. ایجاد اختلال در جذب، تجمع و متابولیسم لیپیدها ممکن است منجر به اختلالات چربی مختلف شود. یکی از نگرانی‌های اصلی که در مورد متابولیسم لیپیدها وجود دارد، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و ایجاد سختی عروق در آینده است و تجمع رگه‌های اسیدهای چرب در دیواره رگ‌ها، منجر به پیامدهای نامطلوب سلامتی می‌شود . وضعیت چربی خون با آزمایش پروفایل لیپیدی یا آزمایش چربی خون بررسی می‌شود. این آزمایش، نوعی غربال‌گری است که ساختارهای چربی خون را مورد بررسی قرار می‌دهد و می‌تواند اختلالات مرتبط با چربی‌های خون را پیش‌بینی کند . مطالعات نشان داده‌اند که برخی از عوامل خطر بیماری‌های قلبی عروقی در بزرگسالی را می‌توان تا دوران کودکی ردیابی کرد. بررسی‌ها نشان داده که عوامل مرتبط با رژیم غذایی مانند خوردن شیر مادر، چاقی در بارداری، وضعیت چربی مادر و رژیم‌های غذایی مختلف دوران کودکی، ممکن است بر پروفایل لیپیدی یا چربی خون کودک تاثیر بگذارد. مشخص کردن عوامل مرتبط با وضعیت چربی خون کودکان در پیشگیری از اختلالات بیشتر در سال‌های بعد، از اهمیت بالایی برخوردار است. به همین دلیل پژوهشگران با انجام یک مطالعه رابطه عوامل دوران بارداری و شیرخواری را با پروفایل لیپیدی (چربی‌های خون) کودکان و نوجوانان ایرانی، مورد بررسی قرار دادند. در این مطالعه ملی که به صورت چند مرکزی در 30استان ایران انجام شد، داده‌های این مطالعه از پنجمین پیمایش برنامه نظارت مبتنی بر مدرسه با عنوان «نظارت و پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر بزرگسالان در دوران کودکی و نوجوانی» (CASPIAN-V) که قبلاً در سال 2015 انجام شده بود، استخراج شد. در این پیمایش چهار هزار و 200 دانش‌آموزان دختر و پسر هفت تا 18 ساله ساکن در مناطق شهری و روستایی در سراسر ایران، انتخاب شدند. در این مطالعه از طریق پرسش‌نامه اطلاعاتی مانند سن، جنس، منطقه زندگی و تعداد اعضای خانواده، وزن هنگام تولد دانش‌آموزان، نوع شیر و غذای مصرفی آن‌ها در دوران شیرخوارگی جمع‌آوری شد و میزان فعالیت بدنی و میزان استفاده از صفحه نمایش نیز مورد پرسش قرار گرفت. همچنین قد، وزن و شاخص توده بدنی دانش‌آموزان اندازه‌گیری شد و نمونه خون ناشتا نیز برای بررسی پروفایل لیپیدی این دانش‌آموزان گرفته شد.در نهایت سه هزار و 844 نفر در این مطالعه شرکت کردند و میانگین سنی آن‌ها 12.3 سال بود.  بررسی‌های این مطالعه نشان داد که مصرف شیر گاو در دو سال اول زندگی به طور قابل توجهی خطر تری‌گلیسیرید بالا و کلسترول بد یا LDL بالا و کاهش کلسترول خوب یا HDL را افزایش داد.  همچنین مشخص شد که دانش‌آموزانی که غذای تجاری را به‌عنوان تغذیه تکمیلی مصرف می‌کردند، 93 درصد بیشتر از دانش‌آموزانی که غذای خانگی مصرف می‌کردند، در معرض کلسترول بد بالا و 90 درصد بیشتر در معرض تری‌گلیسیرید بالا بودند.بررسی‌های این تحقیق حاکی از آن است که پسران در مقایسه با دختران، وزن بیشتری دارند و بیشتر در معرض خطر سطوح پایین کلسترول خوب (HDL) قرار دارند. به علاوه شرایط اقتصادی اجتماعی پایین، به طور قابل توجهی با خطر بالاتر داشتن سطوح پایین HDL مرتبط بود.یافته‌های این مطالعه نشان داد که سابقه استفاده از شیر انسان و غذای خانگی، به‌عنوان تغذیه تکمیلی، با پروفایل لیپیدی بهتر در دوران کودکی و اوایل نوجوانی مرتبط است. افزایش دانش عمومی در این زمینه می‌تواند برای تشویق زندگی سالم‌تر و پیشگیری از بیماری‌های مزمن مفید باشد.پژوهشگران این مطالعه می‌گویند که استفاده از شیر مادر به عنوان نوع اصلی شیر مصرف‌شده در دوران شیرخوارگی و غذای خانگی سالم به‌عنوان تغذیه مکمل، ممکن است شانس داشتن شاخص‌های پروفایل لیپیدی سالم‌تر را در مراحل بالاتر کودکی و نوجوانی تضمین کند که این موضوع به نوبه خود به عنوان یک عامل محافظتی در برابر بیماری‌های غیرواگیر مانند بیماری‌های قلب و عروق، فشار خون بالا و دیابت عمل می‌کند.این محققان پیشنهاد می‌کنند که برای دستیابی به چنین اهدافی، پزشکان و متخصصان اطفال تغذیه با شیر مادر و اجتناب از غذای تجاری و شیر خشک در دوران نوزادی را تا حد امکان تشویق کنند. دانش عمومی در مورد فواید درازمدت تغذیه سالم در اوایل زندگی باید افزایش یابد.
ریحانه مقتدری_واحد تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی نوبل