گرفتگی و تنگی عروق کرونر خود به خودی (SCAD) Spontaneous Coronary Artery Dissection

SCAD  می تواند جریان خون به قلب را کند یا مسدود کند و باعث حمله قلبی، مشکلات ریتم قلب (آریتمی) یا مرگ ناگهانی شود. SCAD بیشتر زنان در سنین 40 و 50 سالگی را تحت تاثیر قرار می دهد، اگرچه ممکن است در هر سنی رخ دهد و در مردان نیز ممکن است رخ دهد. افرادی که SCAD دارند اغلب عوامل خطر بیماری قلبی مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا یا دیابت را ندارند. SCAD  اگر به موقع تشخیص داده و درمان نشود می تواند باعث مرگ ناگهانی شود (1).
در واقع SCAD پارگی دیواره شریان در قلب شما است که به خون اجازه می دهد در فضای بین لایه های دیواره شریان شما جمع شود. این منجر به کاهش یا انسداد جریان خون به قلب شما می شود که باعث آسیب به ماهیچه قلب می شود و بر ریتم قلب شما تأثیر می گذارد (2). این بیماری در اثر ضربه، مداخله عروق کرونر یا پارگی پلاک آترواسکلروتیک ایجاد نمی شود. این بیماری با پارگی انتیما، هماتوم داخل دیواره و تشکیل لومن کاذب مشخص می شود که می تواند جریان خون کرونر را مسدود کرده و باعث ایسکمی میوکارد شود. SCAD یک علت در حال ظهور سندرم کرونری حاد (ACS) در زنان جوان بدون هیچ گونه عامل خطر شناخته شده قلبی عروقی است (3). تست PT و PTT در آزمایشگاه نوبل اصفهان انجام می شود.

علائم

علائم SCAD می تواند شامل باشد (1):
•    درد قفسه سینه
•    ضربان قلب سریع یا احساس بال زدن در قفسه سینه
•    درد در بازوها، شانه ها، پشت یا فک
•    تنگی نفس
•    تعریق
•    خستگی مفرط و غیرمعمول
•    حالت تهوع
•    سرگیجه

علل

اتیوپاتوژنز این بیماری نامشخص است و مطالعات در حال انجام است.

عوامل خطر

عوامل خطر برای SCAD عبارتند از (1،2):
•    جنس مونث: اگرچه SCAD می تواند هم در مردان و هم در زنان رخ دهد، اما زنان را بیشتر از مردان تحت تأثیر قرار می دهد.
•    زایمان: برخی از زنانی که SCAD داشته و به تازگی زایمان کرده اند، مشخص شده است که SCAD اغلب در چند هفته اول پس از زایمان رخ می دهد، اما می تواند در دوران بارداری نیز رخ دهد. زنان باردار و پس از زایمان نیز در معرض خطر SCAD هستند. فشار بارداری و زایمان می‌تواند بر رگ‌های خونی ضعیف‌تر فشار وارد کند و منجر به پارگی شود P-SCAD. یک SCAD بسیار نادر مرتبط با بارداری است که در صورت عدم درمان به محض ظاهر شدن علائم می تواند منجر به حمله قلبی شود.
•    دیسپلازی فیبروماسکولار: (FMD)  این بیماری که باعث رشد نامنظم سلول ها در دیواره سرخرگ ها می شود، می تواند دیواره شریان ها را ضعیف کرده و منجر به انسداد یا آنوریسم شود. همچنین می تواند باعث فشار خون بالا، سکته مغزی و پارگی در سایر رگ های خونی شود. زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به FMD هستند.
•    استفاده از هورمون: هورمون درمانی، مانند داروهای ضد بارداری خوراکی درمان هورمونی با استروژن و پروژسترون یا درمان های ناباروری، با SCAD همراه است.
•    سایر شرایط موثر بر عروق خونی: بیماری هایی که باعث التهاب رگ های خونی می شوند، مانند لوپوس و پلی آرتریت ندوزا نیز با SCAD همراه بوده اند.
•    بیماری های ارثی بافت همبند: بیماری های ژنتیکی که باعث ایجاد مشکلاتی در بافت های همبند بدن می شوند، مانند سندرم Ehlers-Danlos عروقی و سندرم مارفان، در افرادی که SCAD داشته اند، دیده شده است.
•    فشار خون بسیار بالا: فشار خون بالا شدید می تواند با SCAD همراه باشد. (سندرم Ehlers-Danlos گروهی از اختلالات است که بر بافت های همبند حامی پوست، استخوان ها، رگ های خونی و بسیاری از اندام ها و بافت های دیگر تأثیر می گذارد. نقص در بافت های همبند باعث علائم و نشانه های این شرایط می شود که از شل شدن خفیف مفاصل تا عوارض تهدید کننده زندگی را شامل می شود (4).)
•    استفاده غیرقانونی از مواد مخدر: استفاده از کوکائین یا سایر داروهای غیرقانونی ممکن است خطر ابتلا به SCAD را افزایش دهد.
     90 درصد موارد ابتلا به SCAD را زنان تشکیل می دهند. SCAD حدود 25 درصد از حملات قلبی در زنان زیر 60 سال را تشکیل می دهد.

سایر عوامل خطر عبارتند از (2):

•  اختلالات بافت همبند
•  التهابات سیستمیک
 • استرس عاطفی شدید
 • فعالیت بدنی و ورزش شدید
عوارض
 SCAD یک پارگی در داخل شریان است که خون را به قلب می رساند. هنگامی که لایه های داخلی شریان از لایه های بیرونی جدا می شود، خون می تواند در بین لایه ها جمع شود. فشار خون تجمع یافته می تواند یک پارگی کوتاه را طولانی تر کند. خون به دام افتاده بین لایه ها می تواند یک لخته خون ایجاد کند (1).
 SCAD می تواند جریان خون را از طریق شریان کٌند کنَد که عضله قلب را ضعیف می کند. یا جریان خون از طریق شریان می تواند متوقف شود و باعث مرگ عضله قلب شود (سکته قلبی). حمله قلبی در نتیجه SCAD با حمله قلبی ناشی از سخت شدن شریان ها (آترواسکلروز) متفاوت است SCAD .می تواند بیش از یک بار اتفاق بیفتد، علیرغم درمان موفقیت آمیز، یا بلافاصله پس از اولین بار یا سال ها بعد. افرادی که SCAD دارند همچنین می توانند در معرض خطر بیشتری برای سایر مشکلات قلبی مانند نارسایی قلبی به دلیل آسیب به عضله قلب در اثر حملات قلبی باشند (1).

تشخیص

آزمایش‌های مورد استفاده برای تشخیصSCAD، که مشابه آزمایش‌هایی است که برای ارزیابی سایر انواع حملات قلبی استفاده می‌شود، می‌تواند شامل باشد (1):

آنژیوگرافی عروق کرونر

در طول آنژیوگرافی عروق کرونر، یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی رنگ خاصی را به شریان ها تزریق می کند تا در آزمایش های تصویربرداری نشان داده شوند. برای وارد کردن رنگ به داخل رگ‌ها، ارائه‌دهنده یک لوله بلند و نازک (کاتتر) را در یک سرخرگ معمولاً در بازو یا پا قرار می‌دهد و لوله را به شریان‌های قلب می‌کشد. هنگامی که رنگ آزاد می شود، از اشعه ایکس برای ایجاد تصاویری از شریان ها استفاده می شود. اشعه ایکس می تواند مشکلاتی را در یک شریان نشان دهد که می تواند به تایید SCAD کمک کند. آنژیوگرافی کرونری همچنین می تواند نشان دهد که شریان های قلب پیچ خورده هستند (شریان های پیچ در پیچ).

سونوگرافی داخل عروقی

یک آزمایش سونوگرافی داخل عروقی ممکن است علاوه بر آنژیوگرافی عروق کرونر برای کمک به ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی تایید SCAD و برنامه ریزی درمان انجام شود. در طول کاتتریزاسیون قلب، یک کاتتر تصویربرداری ویژه به داخل شریان ها فرستاده می شود تا با استفاده از امواج صوتی تصاویری ایجاد کند.

توموگرافی انسجام نوری

یک کاتتر مجهز به یک نور مخصوص به داخل رگ ها عبور داده می شود تا تصاویری مبتنی بر نور ایجاد کند. این آزمایش ممکن است پس از آنژیوگرافی عروق کرونر انجام شود. تصاویر انسجام نوری می توانند مشکلاتی را در یک شریان نشان دهند که می تواند به ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی کمک کند تا تشخیص SCAD را تأیید کنند و اطلاعاتی را برای راهنمایی درمان جمع آوری کنند.

آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری قلب (CT)

در طول سی تی آنژیوگرافی قلب، شما معمولا روی یک میز داخل دستگاه دونات شکل دراز می کشید. یک لوله اشعه ایکس در داخل دستگاه در اطراف بدن شما می چرخد و تصاویری از قلب و قفسه سینه شما جمع آوری می کند که ممکن است مشکلاتی را در شریان های شما نشان دهد. سی تی آنژیوگرافی قلب ممکن است همراه با آزمایشات دیگر یا به عنوان یک آزمایش پیگیری برای ارزیابی وضعیت شما پس از SCAD استفاده شود.

درمان

مدیریت SCAD به محل و طول پارگی شما و آسیب وارد شده به شریان بستگی دارد، با این امید که شریان شما خود به خود بهبود یابد. درمان SCAD معمولا محافظه کارانه است زیرا جراحی و درمان های تهاجمی می تواند خطر بالایی داشته باشد. گزینه های درمانی ممکن است شامل (2:(
•  کنترل فشار خون
• مسدود کننده های بتا
 • مهارکننده های  ACE
•  آسپرین(ASA)
•  توانبخشی قلبی
مدتی پس از چهار تا شش هفته، آنژیوگرافی دیگر ممکن است به تیم مراقبت های بهداشتی شما کمک کند تا بفهمند که آیا کار دیگری باید انجام شود یا خیر. عودهای SCAD شایع هستند (20%)، بنابراین باید با پزشک خود معاینات مکرر داشته باشید. معمولاً توصیه می شود که یا (ASA) آسپرین و بتا بلاکرها یا همان مسدود کننده های نوع بتا را به مدت طولانی مصرف کنید تا به مدیریت سلامت قلب کمک کنید.

جراحی و سایر روش ها (2):

گاهی اوقات داروها و تغییر شیوه زندگی ممکن است برای شما کارساز نباشد و نیاز به جراحی باشد. اگر پارگی بیش از حد گسترده باشد یا نزدیک بخش مهمی از قلب باشد، ممکن است این اتفاق بیفتد. در صورت ادامه علائم یا ناپایدار ماندن، ممکن است به یکی از این اقدامات نیز نیاز داشته باشید:
•    آنژیوپلاستی/ مداخله عروق کرونر از راه پوست :(PCI) مداخله عروق کرونر (PCI، که قبلا به عنوان آنژیوپلاستی با استنت شناخته می شد) یک روش غیر جراحی است که از یک کاتتر (یک لوله انعطاف پذیر نازک) برای قرار دادن ساختار کوچکی به نام استنت برای باز کردن عروق خونی در قلب استفاده می کند که توسط تنگ شده اند. ایجاد پلاک، وضعیتی که به عنوان آترواسکلروز شناخته می شود (5).
• دفیبریلاتور کاشته شده(ICD): دفیبریلاتور قلبی قابل کاشت (ICD) یک وسیله کوچک با باتری است که در قفسه سینه قرار می گیرد تا ضربان قلب نامنظم (آریتمی) را تشخیص داده و متوقف کند (6).
• پیوند عروق کرونر :(CABG) جراحی بای پس عروق کرونر (CABG) روشی است که برای درمان بیماری عروق کرونر استفاده می شود (7).

سبک زندگی و مراقبت مداوم (2):

تغییرات سبک زندگی که ممکن است از عود SCAD جلوگیری کند عبارتند از:
• اجتناب از استرس عاطفی
• ورزش منظم، بدون وزنه برداری شدید یا ورزش های رقابتی
• دستیابی به وزن و رژیم غذایی سالم برای مدیریت فشار خون
• بارداری ممکن است به دلیل خطر SCAD یا P-SCAD حین زایمان منع شود
• توانبخشی قلبی

ثریا ساوج_واحد تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی نوبل

1.    https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/spontaneous-coronary-artery-dissection/symptoms-causes/syc-20353711
2.    https://www.heartandstroke.ca/heart-disease/conditions/spontaneous-coronary-artery-dissection#:~:text=Spontaneous%20Coronary%20Artery%20Dissection%20(SCAD)%20is%20a%20tear%20in%20an,and%20affects%20your%20heart%20rhythm.
3.    https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK582143/   
4.    https://medlineplus.gov/genetics/condition/ehlers-danlos-syndrome/#:~:text=Ehlers%2DDanlos%20syndrome%20is%20a,joints%20to%20life%2Dthreatening%20complications.
5.    https://www.heartandstroke.ca/heart-disease/treatments/surgery-and-other-procedures/percutaneous-coronary-intervention
6.    https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/implantable-cardioverter-defibrillators/about/pac-20384692
7.    https://www.hopkinsmedicine.org/health/treatment-tests-and-therapies/coronary-artery-bypass-graft-surgery