از تغییر الگوی انتقال تا دسترسی وسیع به درمان؛ تصویر امروز HIV در ایران

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه الگوی اصلی انتقال HIV در ایران از اعتیاد، به رابطه جنسی پرخطر و ناسالم تغییر یافته است، گفت: انتقال از طریق رابطه جنسی ناسالم در دنیا نیز عمده راه انتقال گزارش می‌شود، اما انتقال از طریق اعتیاد و استفاده از سرنگ مشترک، انتقال از مادر به کودک با الزامی کردن غربالگری زنان باردار و انتقال از طریق خون و فرآورده‌های خونی با اجرای طرح پالایش خون‌ها با مصارف پزشکی در کشور به خوبی کنترل شده است.
دکتر مسعود مردانی متخصص بیمار‌ی‌های عفونی در آستانه فرا رسیدن روز جهانی ایدز، با اشاره به اینکه هر سال روز جهانی ایدز فرصتی برای ارتقای آگاهی مردم نسبت به این بیماری ویروسی است، گفت: نزدیک به یک دهه است که الگوی انتقال بیماری ایدز در ایران تغییر کرده است.  آمارها نشان می‌دهد الگوی اصلی انتقال این بیماری در کشور به رابطه جنسی پرخطر و ناسالم تغییر یافته است. بر اساس آمارها، از 25 هزار و 870 مبتلا، 21 هزار و 127 نفر به خدمات مراقبت‌های درمان ایدز دسترسی دارند و 20 هزار و 264 نفر نیز به درمان پاسخ داده‌اند. در شش ماهه اول سال 1404 فقط هفت درصد موارد ابتلا به دنبال اعتیاد از طریق استفاده از سرنگ مشترک بوده و 64 درصد موارد نیز از طریق رابطه جنسی ثبت شده است. یک درصد از موارد ابتلا از طریق انتقال مادر به کودک گزارش شده و در 28 درصد موارد نیز راه انتقال مشخص نشده که البته به احتمال زیاد از طریق رابطه جنسی است.

تغییر الگوی انتقال اپیدومیولوژیک HIV در ایران

اگرچه از ابتدای ظهور و تشخیص بیماری ایدز در ایران تا کنون، 80 درصد مبتلایان آقا و 20 درصد خانم هستند، اما الگوی انتقال اپیدومیولوژیک HIV در ایران تغییری کرده و از یک دهه پیش، ابتلای جدید در خانم‌ها بیشتر از آقایان به ثبت رسیده است. همچنین سن ابتلا نیز رو به کاهش است. متاسفانه جوانان به دلیل عدم رعایت مسائل بهداشت فردی و اجتماعی دچار بیماری‌های مقاربتی از جمله ایدز می‌شوند و این موضوع نیاز به اقدام فوری دارد.

موفقیت نظام سلامت در مهار انتقال HIV از راه‌های پرخطر غیرجنسی

انتقال از طریق رابطه جنسی ناسالم در دنیا نیز عمده راه انتقال گزارش می‌شود، اما انتقال از طریق اعتیاد و استفاده از سرنگ مشترک، انتقال از مادر به کودک با الزامی کردن غربالگری زنان باردار و انتقال از طریق خون و فرآورده‌های خونی با اجرای طرح پالایش خون‌ها با مصارف پزشکی در کشور به خوبی کنترل شده است.

اتصال به زنجیره درمان شرایط زندگی مبتلایان به HIV را عادی می‌کند

سال‌های پیش عمده مردم تصور می‌کردند افراد مبتلا به ایدز عمر کمی دارند، اما مصرف داروهای در دسترس بیماران مبتلا به ایدز منجر به مهار ویروس، جلوگیری از انتقال ویروس و از بین بردن عوارض عفونت‌های فرصت طلب می‌شود؛ در نتیجه بیماری که به زنجیره درمان متصل است می‌تواند زندگی معمولی داشته باشد. از زمانی که داروهای آنتی رترو ویرال به همراه داروی موثر دولوتگراویر (Dolutegravir) تجویز می‌شود، میزان لود ویروس در بیماران به صفر رسیده است؛ به این معنی که ویروس به دیگران منتقل نمی‌شود، البته به این معنا نیست که بیمار مجاز است رابطه بدون محافظت برقرار کند.

چه کسانی باید آزمایش HIV بدهند؟

بر اساس نظر سازمان بهداشت جهانی، هر فردی با قرار گرفتن در معرض خطر کاندیدای انجام آزمایش است. افرادی که رابطه جنسی پرخطر یا شریک جنسی متعدد دارند، افرادی که در طول عمرشان حتی یک بار از مواد مخدر تزریقی استفاده کردند، زنان باردار، افرادی که برای تفریح به کشورهای حوزه خلیج فارس یا آسیای میانه سفر می‌کنند، تمام معتادان مواد مخدر تزریقی و غیر تزریقی، افرادی که سابقه ابتلا به بیماری‌های خونی یا ایدز دارند و کادر درمان در معرض خطر باید سالی یک بار آزمایش دهند. مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری مستقر در مراکز بهداشتی و درمانی تابعه دانشگاه آماده ارایه خدمت به مردم هستند.