احتمال ابتلا به مالاریا در بیماران تب‌دار وجود دارد؟

 این در حالی است که بارندگی‌های سیل‌آسا در استان‌های مجاور پاکستان و افزایش اقامت ایرانیان در نقاط صفر مرزی جنوب شرق کشور برای مبادلات سوخت، ظرفیت انتقال مالاریا به ایران را افزایش داده است.
پشه حشره‌ای بالدار، خون‌خوار، آزاردهنده و گاهی خطرناک از راسته بالداران است که می‌تواند بیماری‌های خطرناکی مانند مالاریا، دانگ و تب زرد را به انسان منتقل کند، از این‌رو در سال 1897 پزشک «رونالد رأس» موفق به کشف چرخه بیماری مالاریا شد و متوجه شد که این بیماری سخت و مهلک از طریق پشه‌ای معروف به پشه «آنوفل» به انسان منتقل می‌شود، بی‌شک کشف نقش پشه آنوفل در انتقال مالاریا اتفاق مهمی بود، زیرا از دیرباز این پشه‌ها منجر به مرگ‌ومیر گسترده انسان‌ها می‌شدند.
بر اساس تحقیقات پژوهشگران؛ تمام گونه‌های پشه در دنیا و ایران ناقل بیماری نیستند، از بین 3563 گونه پشه موجود در دنیا، حدود 70 گونه ناقل مالاریا هستند، در ایران 70 گونه پشه وجود دارد که از این تعداد تنها هفت گونه ناقل بیماری هستند، در سال 2018 در دنیا 219 میلیون نفر مبتلا به مالاریا شدند و از این تعداد 435 هزار نفر جان خود را از دست دادند.

اهمیت توجه به احتمال مالاریا در بیماران تب‌دار

احمد رئیسی، رئیس اداره بیماری‌های منتقله ناقلان وزارت بهداشت با اشاره به افزایش موارد مالاریا اظهار کرد کادر درمان به احتمال مالاریا در تمام بیماران تب‌دار توجه کنند، بارندگی‌های سیل‌آسا در استان‌های مجاور پاکستان و افزایش اقامت ایرانیان در نقاط صفر مرزی جنوب شرق کشور برای مبادلات سوخت ظرفیت انتقال مالاریا به ایران را افزایش داده است.
 به دلیل مسافرت‌های شغلی به استان سیستان و بلوچستان نیز شاهد افزایش ابتلاء در سایر استان‌ها هستیم، گزارش آخرین وضعیت مالاریا در سال 2022 نشان می‌دهد که 5 هزار و 677 مورد ابتلاء به این بیماری در ایران ثبت شده است. موارد ابتلاء به مالاریا در سال 1401 نسبت به سال 1400در ایران پنج برابر شد، این در حالی است که در یک دهه اخیر این میزان از 1300 مورد تجاوز نکرده بود و حتی در بعضی سال‌ها کمتر از هزار مورد بوده است. فاصله زمان بروز علائم مالاریا تا تشخیص بیماری در اکثر موارد ابتلاء بیش از 48 ساعت است که این زمان بالا علاوه‌بر خطر وخیم شدن حال بیماران، احتمال گسترش بیماری در استان‌های مالاریاخیز همچنین استان‌های مستعد را افزایش می‌دهد. اجرای برنامه‌های آموزشی در زمینه مراقبت، بیماریابی، تشخیص میکروسکوپی و درمان بیماری برای بهورزها، کارشناسان آزمایشگاه و پزشکان می‌تواند به بیماریابی هدفمند به‌ویژه در گروه‌های پرخطر مانند نیروهای نظامی و انتظامی شاغل در مناطق مرزی کمک کند.

در حال حاضر بیماری مالاریا در سطح کشور به صورت بومی منتقل نمی‌شود

بیماری مالاریا، از گروه بیماری‌های انگلی است که در پی انتقال انگل‌های پلاسمودیوم (انگل مالاریا) به بدن انسان، ایجاد بیماری و تب و لرز می‌کند و عامل انتقال این بیماری، پشه‌هایی معروف به پشه‌های آنوفل هستند.
هنگامی که فرد توسط پشه‌های آنوفل حاوی انگل مورد گزش قرار گیرد، انگل وارد خون فرد و منجر به ابتلاء به بیماری مالاریا می‌شود، بعضی از مناطق که پشه‌های آنوفل آنها حاوی انگل هستند، مالاریاخیز محسوب می‌شوند و مورد گزش قرار گرفتن در این مناطق، از منظر ایجاد بیماری خطرناک است.
چندین دهه پیش و در برهه‌ای از زمان، تمام کشور ایران درگیر بیماری مالاریا بود، اما با توجه به انجام فعالیت‌های بسیار گسترده سیستم بهداشتی در مناطق مختلف و استفاده از روش‌های کنترلی، در حال حاضر بیماری مالاریا در سطح کشور به صورت بومی منتقل نمی‌شود. موارد گزارش‌شده از ابتلاء به بیماری مالاریا در کشور، مربوط به افرادی است که به کشورهای شرقی از جمله افغانستان و پاکستان مسافرت می‌کنند و در سایر مناطق مبتلا به بیماری مالاریا شده‌اند، اما بیماری آنها در کشور تشخیص داده شده است.
در صورت ورود انگل مالاریا به خون یک انسان، تب و لرز ایجاد می‌شود که این علائم می‌تواند به طول بینجامد. نفوذ انگل مالاریا به رگ‌های خونی مغز می‌تواند خطرناک باشد و در گذشته نیز شاهد رخداد موارد مرگ‌ومیر مربوط به مالاریا بوده‌ایم.

مراجعه دیرهنگام؛ مشکل اساسی در تشخیص بیماران مبتلا به مالاریا

66 درصد از کل موارد شناسایی شده مالاریا در استان تهران طی سال‌های 1397 تا مرداد 1402 در محدوده دانشگاه علوم پزشکی ایران قرار داشته‌اند. در سال 1401 و ماه‌های ابتدایی سال‌جاری به دلیل سکونت اتباع خارجی در غرب و جنوب غرب استان تهران، میزان موارد ابتلاء به مالاریا نیز افزایشی شده است؛ به‌طوری که 83 درصد از اتباع افغانستانی مبتلا به مالاریا، کسانی هستند که از زمان ورودشان به کشور کمتر از چهار ماه می‌گذرد. مشکل اساسی در تشخیص بیماران مبتلا به مالاریا مراجعه دیرهنگام آنان به مراکز بهداشتی است با این وجود در همه موارد تشخیص داده شده در زمان کمتر از 6 ساعت، درمان بیمار در مراکز درمانی دانشگاه علوم پزشکی ایران آغاز شده است. طی سال‌های اخیر در محدوده دانشگاه علوم پزشکی ایران، مورد بومی ابتلاء به مالاریا نداشته‌ایم و اکثر افراد مبتلا، اتباع خارجی یا هم‌وطنانی هستند که به‌تازگی به کشورهای مالاریاخیز یا جنوب و جنوب شرق ایران سفر داشته‌اند.