مشکل شایع ولی بی‌خطر زنان در سن باروری

 شمیم پیله‌وری، فلوشیپ ناباروری و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان گفت: شایع‌ترین نوع کیست تخمدان کیست‌های عملکردی یا فانکشنال هستند که به طور طبیعی در طول چرخه قاعدگی دیده می‌شوند، خوش‌خیم‌اند و در سنین باروری بیشتر بروز می‌کنند. این نوع کیست‌ها معمولاً نیاز به درمان خاصی ندارند و در چند سیکل قاعدگی بعدی خودبه‌خود از بین می‌روند. تا زمانی که کیست‌های عملکردی علامت‌دار نباشند، نیاز به مداخله ندارند و تنها باید تحت‌نظر قرار گیرند، اذعان کرد: اما در کنار این نوع، کیست‌های دیگری نیز وجود دارند؛ مانند کیست‌های مویی (درموئید)، کیست‌های شکلاتی یا اندومتریوزی که در برخی شرایط خاص نیاز به جراحی دارند.
کیست‌های درموئید یا مویی درصورتی‌که سایز بزرگی پیدا کنند، برای بیمار درد یا فشار ایجاد کنند یا احتمال بدخیمی در آن‌ها مطرح شود، باید تحت جراحی قرار گیرند؛ همچنین کیست‌های شکلاتی یا اندومتریوزی ممکن است باعث اختلال در باروری شوند و نیاز به درمان جدی‌تری دارند. درهرصورت، پیگیری دوره‌ای و نظارت مستمر بر روند رشد کیست‌ها ضروری است. علائم بستگی به نوع و اندازه کیست دارد؛ معمولاً درد مبهم و طولانی‌مدت در ناحیه شکم یا لگن، احساس سنگینی یا پری در قسمت تحتانی شکم، نفخ، یا بی‌نظمی در قاعدگی از نشانه‌های شایع هستند، اما در مواردی که درد ناگهانی و شدید بروز کند، ممکن است کیست دچار پارگی یا پیچ‌خوردگی شده باشد که نیاز به مداخله فوری و جراحی اورژانسی دارد.
در بیشتر موارد علت دقیق بروز کیست مشخص نیست، اما عوامل ژنتیکی، اختلالات هورمونی، استرس، بی‌نظمی قاعدگی و مصرف داروهای تحریک تخمک‌گذاری می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند. برخی از انواع مانند کیست‌های شکلاتی معمولاً زمینه ژنتیکی دارند. درمان کیست‌ها بستگی به نوع، اندازه و علائم دارد؛ گاهی تنها پیگیری و دارودرمانی کافی است، اما در مواردی که کیست بزرگ باشد، علائم گوارشی یا ادراری ایجاد کند یا در تصویربرداری نشانه‌هایی از توده جامد درون آن دیده شود، جراحی توصیه می‌شود.
در صورت بروز عوارض حاد مانند خون‌ریزی داخل کیست، پارگی یا پیچ‌خوردگی، نیاز به جراحی اورژانسی وجود دارد. اگرچه پیشگیری قطعی از تشکیل کیست تخمدان ممکن نیست، اما رعایت سبک زندگی سالم می‌تواند احتمال بروز آن را کاهش دهد. حفظ وزن متعادل، تغذیه کم‌چرب و پر فیبر، مدیریت استرس و مراجعه منظم به پزشک در صورت بروز بی‌نظمی قاعدگی از اقداماتی است که در کنترل و پیشگیری از مشکلات تخمدانی مؤثر است.