تشنج در کودکان یک اختلال عصبی است که می‌تواند نگرانی‌های جدی برای والدین ایجاد کند؛ این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در مغز، علائم جسمی و روانی را به همراه داشته باشد و عوامل مختلفی می‌تواند باعث تشنج در کودکان شوند که شایع‌ترین علت، صرع است که یک اختلال عصبی مزمن با حملات مکرر تشنج به شمار می‌رود. تب بالا به‌ویژه در کودکان زیر پنج سال می‌تواند منجر به تشنج تب‌دار شود و آسیب‌های مغزی ناشی از ضربه، عفونت‌ها یا مشکلات ساختاری مغز نیز از دیگر عوامل تشنج به شمار می‌رود و علاوه بر این، مشکلات متابولیک مانند کم‌قندی خون، نبود تعادل الکترولیتی یا اختلالات ارثی متابولیک می‌تواند تشنج را تحریک کند و در بعضی موارد نیز، عوامل ژنتیکی در بروز تشنج‌ها نقش دارند. انواع تشنج در کودکان متنوع است و شناخت آن‌ها برای تشخیص و درمان مناسب اهمیت دارد؛ تشنج تونیک-کلونیک، شایع‌ترین نوع تشنج در کودکان است که با از دست دادن هوشیاری و انقباضات عضلانی شدید همراه می‌شود، همچنین تشنج جزئی، تنها قسمتی از بدن را درگیر می‌کند و ممکن است با لرزش یک دست یا پا ظاهر شود. تشنج غیابی باعث می‌شود کودک برای چند ثانیه هوشیاری خود را از دست دهد و به نقطه‌ای خیره شود و تشنج میوکلونیک با حرکات ناگهانی و کوتاه عضلانی مشخص می‌شود که هر یک از این انواع تشنج نیازمند رویکرد درمانی خاص خود است و تشدید حملات تشنج در کودکان می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی باشد.
تشنج به چه معنا است؟ / تأثیر بی‌خوابی و تحریک حسی بر بروز تشنج در کودکان
محمدرضا قضاوی، متخصص مغز و اعصاب کودکان و نوجوانان با بیان اینکه هنگام تشنج، گروهی از سلول‌های مغزی، به صورت ناگهانی دستوری نابه‌جا صادر می‌کنند، اظهار کرد: بروز تشنج در کودک به صورت تغییر رفتار و تغییر حرکتی است و حمله‌گونه، ناگهانی و تکرار شونده بودن این تغییرات باعث می‌شود والدین تشنج را تشخیص دهند و به پزشک مراجعه کنند. کودکی که استعداد تشنج دارد، در صورتی که دچار بی‌خوابی شود، احتمال تکرار تشنج در او بیشتر می‌شود. بی‌خوابی یکی از عوامل محرک بروز تشنج در کودکان دارای سابقه تشنج به شمار می‌رود و از همین رو توصیه می‌شود کودکانی که سابقه تشنج دارند، از خواب کافی و باکیفیت برخوردار باشند. بعضی از تشنج‌ها در پی یک تحریک حسی رخ می‌دهد. به عنوان مثال، ممکن است کودکی زمانی که تلویزیون می‌بیند یا در معرض نور شدید قرار می‌گیرد دچار تشنج شود و در صورتی که عامل تحریک حسی تشنج در کودکان تشخیص داده شود، با ارائه راهکار تلاش می‌شود که عامل محرک تشنج کاهش یابد یا حذف شود.
تشنج کودکان در خواب چه علائمی دارد؟
تشنج همچنین می‌تواند در پی تحریکی دردناک رخ دهد. گاهی اوقات مصرف بعضی مواد غذایی یا نوعی خاص از غذا می‌تواند عامل محرکی برای تشنج کودکان باشد و در صورتی که غذای محرک تشنج کودک شناخته شده باشد، والدین باید نسبت به مصرف این مواد غذایی توسط فرزند خود، محدودیت قائل شوند. یکی از فرم‌های تشنج، تشنج‌های است که در خواب رخ می‌دهد و به صورت اختلال در خواب بروز می‌کند. در این فرم از تشنج، هنگامی که کودک در خواب به سر می‌برد، به صورت ناگهانی وحشت‌زده می‌شود یا گریه می‌کند و دقایقی این بی‌قراری ادامه دارد و زمانی که این شرایط تکرار شونده باشد و توجیهی برای آن وجود نداشته باشد، فرمی از تشنج محسوب می‌شود. گاهی اوقات تشنج به صورت یک رفتار بروز می‌کند؛ به عنوان مثال کودکی به صورت ناگهانی لب خود را می‌مکد، نگاه او ثابت است، دکمه‌های لباس خود را باز یا بسته می‌کند و این رفتارها زمانی بروز می‌کند که شرایط و موقعیت این رفتار فراهم نیست. استرس، اضطراب و خستگی مفرط می‌تواند تشنج را تحریک کند، رژیم‌های غذایی خاص مانند رژیم کتوژنیک در کنترل تشنج مؤثر است و عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی نیز می‌تواند تشنج را در کودکان مستعد تشدید کند، همچنین قطع ناگهانی داروهای ضدتشنج بدون نظارت پزشک، خطر تشدید حملات را به همراه دارد. درمان تشنج در کودکان به طور معمول شامل دارودرمانی است که هدف آن کنترل فعالیت الکتریکی غیرطبیعی مغز است و در بعضی موارد، رژیم‌های غذایی خاص مانند رژیم کتوژنیک توصیه می‌شود که می‌تواند به کاهش دفعات تشنج کمک کند، جراحی نیز برای کودکان با تشنج‌های مقاوم به درمان یا کودکانی که منشأ تشنج آن‌ها محدود به یک ناحیه خاص مغز است، در نظر گرفته می‌شود و تشخیص به موقع و درمان مناسب، کلید کنترل تشنج‌ها و بهبود کیفیت زندگی کودکان است. والدین و مراقبان کودکان مبتلا به تشنج باید آگاه باشند که مدیریت استرس و حفظ یک برنامه منظم خواب و تغذیه می‌تواند در کاهش دفعات تشنج مؤثر باشد؛ آموزش خانواده‌ها در مورد چگونگی برخورد با حملات تشنج و ارائه کمک‌های اولیه ضروری است و همکاری نزدیک با گروه پزشکی برای تنظیم دز داروها و پیگیری منظم نیز اهمیت دارد.
تاریخ انتشار :
1404/04/01
کد :
46155
تعداد بازدید:
24