زنگ خطر شیوع «سرخک» به صدا در آمد

 قباد مرادی رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در کنفرانس کشوری بازپدیدی سرخک در ایران که روز یکشنبه 11 خرداد 1404 در تالار ابن سینای دانشکده پزشکی برگزار شد، ضمن ارائه توضیحاتی در خصوص تاریخچه و اجرای برنامه حذف سرخک و سرخجه در کشور گفت: در سال 1382  واکسیناسیون همگانی پنج تا 25 سال با واکسن سرخک و سرخجه صورت گرفت که با واکسیناسیون 33 میلیون نفر در یک ماه به بزرگترین کمپین واکسیناسیون دنیا تبدیل شد. همچنین ایران از جمله معدود کشورهایی بود که در سال 1357 موفق به تولید واکسن سرخک، سرخجه و اوریون شده بود. فرد حساس در ارتباط با فرد بیمار به احتمال 90 درصد به سرخک آلوده می‌شود و به دلیل همین سرایت پذیری بالا، پیش از اجرای واکسیناسیون در کشور هر سه تا پنج سال شاهد همه‌گیری این بیماری بودیم. برنامه ایمن‌سازی EPI و استفاده از واکسن جزو اولویت‌های سازمان بهداشت جهانی است و برنامه «حذف» سرخک در دستور کار قرار دارد. در 2 ماه اول سال جاری شاهد افزایش آمار ابتلاء به سرخک بوده‌ایم که دلیل این موضوع واکسینه نشدن برخی افراد جامعه و میزان شیوع بالای آن و کاهش اثر واکسن در افراد واکسینه شده اعلام می‌شود. کاهش سطح آنتی بادی ماهیت واکسن سرخک است و این واکسن باید تکرار شود. همچنین مهم‌ترین دلیل درگیری کشور با بیماری‌های واگیر همسایگی با کشورهایی همچون افغانستان، پاکستان و عراق است، به طوری‌که ارتباط با همسایه‌های شرقی 70 درصد عوامل را شامل می‌شود. تعداد سرخک تأیید شده آزمایشگاهی در سال 1403 ، 630 مورد گزارش شد که از این تعداد 33 درصد مبتلایان زیر یک سال، 30 درصد یک تا چهار سال و 13 درصد بالای 20 سال سن داشتند.

ثبت هزار مورد ابتلاء به سرخک در ماه دوم سال جاری

سازمان بهداشت جهانی حذف بیماری سرخک در ایران را تأیید کرد، اما طی دو سال اخیر آمارها نشان از افزایش موارد ابتلاء به سرخک در کشور دارد. با وجود ایمن‌سازی، طی گذشت زمان، میزان آنتی بادی کاهش یافته است، از طرفی ضریب ابتلاء (R0) به سرخک نیز بسیار بالاست و به سرعت از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود، بنابراین خطر بروز اپیدمی در کشور وجود دارد. در صورت انجام واکسیناسیون نگرانی وجود ندارد، البته در حال حاضر چون سطح ایمنی در افرادی که واکسینه شدند کاهش داشته، احتمال ابتلاء به سرخک دفرمه یا Modified وجود دارد که ممکن است علائم پایه سرخک را نداشته باشد. افرادی که در تماس با اتباع خارجی هستند، به ویژه مهاجرانی که تازه به کشور آمده‌اند و علائمی شبیه به سرماخوردگی، تب، آبریزش بینی و بثورات جلدی را تجربه می‌کنند، باید به پزشک مراجعه کنند و در اولین اقدام جداسازی یا قرنطینه را جدی بگیرند. اگر زمان زیادی از واکسیناسیون فرد گذشته باشد یا در خصوص واکسیناسیون خود مطمئن نباشد، در صورت بروز علائم بثورات جلدی ماکولوپاپولار، بیمار آلوده به سرخک تلقی می‌شود. با وجود این آمار و ارقام، اطلاع‌رسانی باید در سطح پزشک، پرستار و کادر بهداشت و درمان به صورت کامل صورت گیرد. در غیر این صورت ممکن است فاجعه‌ای همچون کرونا رقم بخورد. به همین دلیل مرکز تحقیقات بیماری‌های عفونی و گرمسیری و گروه بیماری‌های عفونی دانشگاه اقدام به برگزاری این کنفرانس کشوری کرده است. مادران باید کارت واکسن کودکان خود را چک کنند تا اگر واکسن MMR تزریق نشده، در اولین فرصت برای دریافت رایگان آن به مراکز بهداشتی مراجعه کنند. همچنین کادر بهداشت و درمان که از تزریق واکسن آنها زمان زیادی گذشته یا به خاطر ندارند که تزریق کرده‌اند یا خیر و در معرض خطر ابتلاء هستند، برای دریافت آن اقدام کنند.

زنگ خطر ابتلاء به سرخک در کودکان زیر پنج سال

طی چند ماه اخیر در بسیاری از کشورها زنگ خطر شیوع سرخک به صدا در آمده و کشور ما نیز این شرایط را تجربه می‌کند، البته در حال حاضر موارد ابتلاء محدودتر شده اما به دلیل ماهیت این بیماری و میزان خطر آن برای کودکان زیر پنج سال، توجه به اصول پیشگیری و علائم آن اهمیت بسیاری دارد. احتمال ابتلای افراد در سن بالای 20 سال هم وجود دارد، اما عوارض بیماری برای سنین زیر پنج سال بسیار بیشتر است. اگر افراد پیش از بارداری از واکسینه بودن خود اطمینان دارند که جای نگرانی نیست، اما اگر از وضعیت واکسیناسیون خود اطلاعی ندارند باید پیش از بارداری اقدام به دریافت آن کنند. در دوران بارداری امکان تزریق وجود ندارد. ایجاد ایمنی 93 درصدی با تزریق یک دوز واکسن و ایمنی 99 درصدی 2 دوز واکسن است. همچنین والدین باید نسبت به واکسیناسیون فرزندان خود بر اساس دستورالعمل کشوری حساس باشند و به ویژه در مورد واکسن سرخک برای تزریق هر دو دوز اقدام کنند. از آنجایی که سال‌های زیادی بیماری سرخک در کشور شایع نبوده و کادر بالینی موارد چندانی را مشاهده نکرده‌اند، یکی از مهم‌ترین اقدامات آموزش و آگاهی‌رسانی در خصوص علائم و عوارض بیماری و آشنایی با اقدامات وزارت بهداشت از جمله راه‌اندازی کمپین واکسیناسیون است.

واکسیناسیون؛ مؤثرترین اقدام برای پیشگیری از ابتلاء به سرخک

سرخک یکی از مسری‌ترین بیماری‌های واگیر در دنیاست و در طول 20 سال اخیر با توجه به پوشش حداکثری واکسیناسیون، این بیماری کنترل شد. طی یک سال اخیر شاهد طغیان‌هایی از این بیماری در دنیا و در کشور بوده‌ایم که یکی از دلایل آن ممکن است کاهش واکسیناسیون در دوران همه‌گیری کرونا باشد. مهم‌ترین و مؤثرترین راه پیشگیری از ابتلاء به سرخک واکسیناسیون است که باید جدی گرفته شود. ابتلای کودکان، کل جامعه را به خطر می‌اندازد، همچنین عوارض آن برای کودکان بسیار زیاد است، چراکه در صورت ابتلاء به فرم شدید، ممکن است عوارض مغزی از جمله آنسفالیت اولیه و حتی مرگ را به همراه داشته باشد.