آزمایش های لازم در دوران بارداری

 آزمایشات شامل آزمایش کم خونی براساس میزان هموگلوبینی که گزارش می شود یا سایز گلبول های قرمز برای بررسی بیماری تالاسمی است.همچنین از نظر قند خون،کارکرد کلیه و بیماری های مقاربتی آزمایش ادرار انجام می شود. لازم است تیرویید زن باردار چک شود. آزمایش ویتامین د3 نیز برای بررسی کمبود این ویتامین در بدن زن باردار انجام می گیرد که در کشور بسیار شایع است، علاوه براین یکسری آنتی بادی هایی باید چک شود که این آنتی بادی ها بر علیه سرخجه است که باید انجام شود که مشخص شود آیا فرد نسبت به آن ایمنی دارد یا خیر. آزمایش ایدز و هپاتیت به صورت انتخابی است که انجام این آزمایش را به زنان باردار توصیه می شود البته ممکن است بسیاری از زنان تمایل نداشته باشند این ازمایش را انجام دهند. همچنین گروه خونی جنین و گروه خونی مادر بررسی می شود.تمام این موارد آزمایشات ابتدایی است که برای تمامی زنان باردار انجام می شود و براساس نتیجه ای که گزارش می شود کارهای بعدی انجام می شود. اما در مورد غربالگری ها ، غربالگری اولی که باید انجام شود در سن حاملگی 11 تا 13 هفته است که مشخصا براساس تاریخ پریود یا براساس تاریخ سونوگرافی اولیه اشان محاسبه می شود و به آنها تاریخ داده می شود. یک سونوگرافی باید در این 11 تا 13 هفته انجام شود که در اصطلاح به آن ارزیابی ان تی می گویند که در این آزمایش ضخامت پشت گردن جنین و طول بینی جنین اندازه گیری می شود یک ارتباطی با سندروم داون و تریزومی های 13 و 18 می تواند داشته باشد، زمانی که سونو انجام شد یک آزمایش خونی در همان روز باید انجام داد که دقیقا یکسری مارکرهایی را در خون ارزیابی می کند که می تواند مشخصا برای ما احتمال ابتلا به سندروم داون یا تریزومی 13 و 18 را گزارش کند اما تمام این موارد احتمالات است و به صورت قطعی نمی گوید جنین مشکل دارد یا خیر و باید ارزیابی های بیشتری براساس جوابی که در این آزمایش ها گزارش می شود، انجام گیرد.

در 15 تا 16 هفته بارداری دوباره همین آزمایش غربالگری به صورت غربالگری مرحله دوم که در اصطلاح به آن غربالگری سکوننشیال می گویند، تکرار می شود یعنی همان آزمایش خون را در همان مرکزی که اولین ازمایش راانجام داده اند در 15 تا 16 هفته انجام می دهند تا ببینند وضعیت جنین چه تغییراتی دارد براساس جواب غربالگری اول یا براساس جواب غربالگری دوم ممکن است ما تصمیم به کارهای بیشتری بگیریم مثلا آمینوسنتز انجام شود یا تست Cell Free Fetal DNA انجام شود اما این آزمایشات روتین نیست و براساس جواب این دو آزمایش در مورد آن تصمیم گیری می شود. این برای افرادی است که بدون مشکل هستند اگر یک فردی مراجعه کند که سوابقی را از خودش ذکر کند مثلا بچه قبلی وی مشکل داشته باشد یا در خانواده اش مشکل ژنتیکی وجود داشته یا نسبت فامیلی با همسرش داشته باشد یا بیماری های شناخته شده ژنتیکی را یکی از والدین داشته باشد اینها علاوه بر این غربالگری ها ممکن است تست ژنتیک و موارد دیگری هم شامل حالشان شود. بعد از این در 18 هفته دوره بارداری باید سونوی آنومالی اسکن یا سونوی بررسی ساختار جنین انجام شود تا الان هر غربالگری که کردیم غربالگری سلامت مادر بود و غربالگری ژنتیک جنین بود حالا در مرحله 18 هفتگی ما غربالگری فیزیک جنین را بررسی می کنیم گرچه یکسری مقیاس هایی ممکن است در این سونوگرافی گزارش شود که دوباره ما را برگرداند به یکسری بیماری های ژنتیکی. در کشورهای دیگر ممکن است این کار را تا 22هفتگی انجام دهند اما در ایران به مادر باید توصیه شود قبل از هفته نوزدهم این کار را انجام دهد چون در صورت تاخیر در این ازمایش مطابق مسایل شرعی ما، پزشکی قانونی به زنانی که بالای 19 هفته و یک روز باردار هستند را اجازه سقط قانونی نمی دهد بنابراین بهتر است در 18 هفته این کار را انجام دهند تا اگر مسئله ای بود تا 19 هفته و یک روز بتوانند مجوز سقط درمانی را از پزشکی قانونی دریافت کنند.یکی از کارهایی که در این 18 هفته توصیه می شود اکوکاردیوگرافی قلب جنین است که البته مقیاس های خودش را دارد برای همه نیست و برای یه عده ای است که مسایل خاص خود را دارند و در غربالگری های اولیه آنها ان سی تی آنها مشکل دار بوده است و بقیه مسایل مشکلی نداشته یا مادر به تالاسمی مبتلا است یا مشکلات خانوادگی وجود دارد. بعد از این در 24 تا 28 هفته یک سونوی انومالی اسکن دیگری را انجام می دهیم که به صورت روتین برخی از همکاران بین 32 الی 34 هفته این را می خواهند معمولا تایمی که به فرد داده می شود یک بار در 28 هفته سونو انجام می دهد و یک بار در 32 تا 34 هفته که بررسی رشد جنین و بررسی غربالگری آنومالی اسکن تاخیری می گویند که از نظر تشکیل مغز جنین و یکسری از تکاملاتی که در بدن اتفاق می افتد ممکن است در سونوی 18 هفته خود را نشان ندهد و در سونوی 32 تا 34 هفته به وضوح قابل دیدن است.
در مورد آزمایشی که از مادر در 28 هفته گرفته می شود این آزمایش یک آزمایش کم خونی است یعنی ازمایش CVC از نظر بررسی میزان کم خونی است و یک ازمایش ادرار از نظر بررسی عفونت ادرار و پروتئین ادرار است،آزمایش تیرویید مادر دوباره تکرار می شود و از همه مهمتر ازمایش قند خون است که این ازمایش را به صورت تحمل گلوکز خوراکی انجام می دهند با 75 گرم گلوکز که براساس جوابی که دریافت می کنیم ممکن است ارزیابی های بیشتری بخواهیم اما نکته بسیار مهم این است که زنانی که گروه خونی آنها RH منفی است و همسرشان RH مثبت است باید در 28 هفتگی امپول روگام تزریق کنند که این برای ما بسیار اهمیت دارد. کسانی که دارای RH منفی هستند هم باید در 28 هفتگی امپول روگام را تزریق کنند هم سه روز بعد از زایمانشان این امپول را تزریق کنند هر زمان که خونریزی غیرطبیعی داشته باشند باید این امپول را تزریق کنند.
در 36 هفتگی، آخرین سونوگرافی را می گیریم از نظر بررسی پرزنتیشن جنین که آیا سزارین انجام شود یا خیر. همچنین وزن جنین را بررسی می کنیم و وضعیت جفت جنین را می بینیم و این اخرین سونوی ما از نظر ارزیابی وضعیت جنین است. به صورت معمول بین 38 تا 40 هفتگی تاریخ زایمان است که معمولا زایمان طبیعی اتفاق می افتد اگر چه تا 42 هفته هم می توانیم صبر کنیم و برای سزارین در 39 هفتگی انجام می گیرد. اگر کسی باشد که بخواهد بعد از 40 هفته زایمان کند سونوگرافی های دیگری نیاز است که در این فاصله تا 42 هفته انجام می شود . یک نکته واکسیناسیون زنان باردار است. تزریق واکسن هپاتیت در بارداری مشکلی ندارد اگر ایمن نباشند می توانند در هر سه ماه دوره بارداری این واکسن را بزنند، واکسن کزاز را اگر 10 سال از آخرین تزریقشان گذشته باشد در هر موقع از باردرای می توانند تزریق کنند البته در مراکز بهداشتی  توصیه می کنند که تا 28 هفته بزنند. واکسن آنفلوانزا را اگر بارداری در فصل پاییز و زمستان باشد هر زمان می توانند تزریق کنند و ممنوعیتی ندارد.

ریحانه مقتدری_واحد تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی نوبل