زایمان زودرس و نوزاد نارس

هنگامی که به 37 هفته کامل بارداری برسید، کودک شما رسیده و اصطلاحا ترم است. اگر کودک شما قبل از اینکه 37 هفته شوید بدنیا بیاید، زایمان شما زودرس بوده است و کودکتان نارس است. بیشتر نوزادان نارس بعد از 32 هفته شدن، شانس خوبی برای زنده ماندن و رشد کردن دارند.
نشانه‌های نارس بودن نوزاد
*کوچک بودن نوزاد و سر بزرگی که با این جثه کوچک تناسب ندارد.
*نوک تیز بودن اعضای بدن: اعضای بدن نوزاد نارس برخلاف نوزادان دوره کامل به دلیل فقدان ذخایر چربی حالت گرد ندارد.
*موهایی کرک مانند (لانوگو) بخش اعظم بدن نوزاد را می‌پوشاند.
* پایین بودن دمای بدن به دلیل کمبود ذخایر چربی در بدن
* تنفس دشوارنوزاد یا سندروم زجرتنفسی
*نداشتن واکنش‌های لازم برای مکیدن و بلع
بعضی ازبیماری‌های نوزادان نارس
اندام‌های داخلی نوزادان نارس کاملاً برای عملکرد مستقل آماده نیست، این نوزادان مستعد ابتلا به مشکلات متعددی هستند از جمله :
آپنه
آپنه یکی از عوارض شایع در میان نوزادان نارس است. در طول حمله آپنه، تنفس نوزاد قطع می‌شود، ضربان قلبش کاهش می‌یابد و پوستش کبود، مایل به بنفش یا رنگ پریده می‌شود. آپنه یا وقفه تنفسی معمولاً پی‌آمد رشد ناقص ناحیه‌هایی از مغز است که تنفس را تحت کنترل دارند.
کم‌خونی
در خون بسیاری از نوزادان نارس، گلبول‌های قرمز کافی برای رساندن اکسیژن به تمام نقاط بدن وجود ندارد. این عارضه که با اصطلاح کم‌خونی یا آنمی از آن یاد می‌شود، به سادگی با توجه به آزمایش خون تشخیص داده می‌شود. شدت کم‌خونی و تعداد گلبول‌های قرمز تولید شده در آزمایش خون مشخص می‌شود.
فشار خون پایین
فشارخون پایین عارضه نسبتاً شایعی است که مدت کوتاهی پس از تولد بروز می‌یابد. از علل پایین بودن فشار خون می‌توان به عفونت، خونریزی، کاهش مایعات بدن یا داروهایی اشاره کرد که مادر قبل از زایمان مصرف کرده است.
سندروم زجر تنفسی
یکی از شایع‌ترین مشکلاتی که بلافاصله پس از تولد در نوزادان نارس مشاهده می‌شود، مشکلات تنفسی است. مشکلات تنفسی در نوزادان نارس دلایل بسیاری دارد اما شایع‌ترین آن ها سندروم زجر تنفسی (RDS) است که در اثر ابتلا به آن، ریه‌های نوزادان نارس به اندازه کافی ماده مهمی به نام سورفکتانت تولید نمی‌کند. سورفکتانت انبساط مناسب سطح داخلی ریه را پس از خروج نوزاد از رحم و متولد شدن ممکن می‌کند.
عفونت
عفونت خطر بزرگی برای نوزادان نارس است چرا که نوزادان نارس به خوبی نوزادان دوره کامل نمی‌توانند با میکروب‌های عامل بیماری‌های جدی مقابله کنند.

نوزادان نارس معمولاً زمانی از بیمارستان مرخص می شوند که بتوانند از شیشه یا سینه مادر شیر بمکند، بدون کمک نفس بکشند و وزن و دمای بدن شان به حد مناسب برسد.
چرا زایمان زودرس اتفاق می افتد؟
اکثریت زایمان های زودرس بدون پارگی کیسه آب رخ می دهند. زایمان زودرس در بین حاملگی های چندقلویی رایج است، اما مهم ترین علل زایمان زودرس عبارتند از:
*کشش بیش از حد رحم، اگر شما دوقلو یا بیشتر باردار باشید و یا اگر شرایطی مانند مایع آمنیوتیک بیش از حد (polyhydramnios) داشته باشید، بیشتر در معرض خطر قرار دارید.
*ضعف سرویکس و یا طول کوتاه گردن رحم که البته سونولوژیست می تواند این را در اسکن اولتراسوند در اواسط بارداری تشخیص دهد.
*سابقه زایمان زودرس خودبه خودی
*عفونت باکتریایی
*پارگی زودرس کیسه آب
*خونریزی شدید
*برخی از اختلالات رحم

 
سبک زندگی شما نیز می تواند سبب زایمان زودرس تان شود. به طور مثال اگر شرایطی مانند:
*فاصله کوتاه بین حاملگی ها
*فقر مالی و عاطفی مادر
*سیگار کشیدن یا مصرف مواد مخدر، به ویژه کوکائین
*کمبود وزن و یا اضافه وزن بیش از حد
*بارداری در نتیجه IVF
*عوارض بارداری مانند: پره اکلامپسی یا دیابت
*یک وضعیت پزشکی ای که در این شرایط بدنیا آمدن نوزاد شما مورد اطمینان تر است، از این که بارداری شما ادامه یابد.
*تروما یا ضربه شدید به شکم را داشته باشید بیشتر در معرض زایمان زود رس خواهید بود.
به یاد داشته باشید که داشتن یک یا چند مورد از این عوامل به این معنا نیست که نوزاد شما قطعا زود متولد خواهد شد. این فقط شانس این اتفاق را افزایش می دهد.
علائم زایمان زودرس چیست؟
دردهای شکمی نامنظم، لکه بینی یا خونریزی خفیف از واژن و آبریزش، از علایم زایمان زودرس می باشد که در صورت مشاهده باید به بیمارستان مراجعه شود. مادرانی که احتمال زایمان زودرس دارند لازم است فعالیت های خود را کاهش دهند و تا برطرف شدن علایم، از نزدیکی پرهیز کنند.
راه های پیشگیری از زایمان زودرس چیست؟
برای پیشگیری از تولد نوزاد نارس، نکات پراهمیتی وجود دارد که رعایت کردن آن ها می تواند تا حد زیادی از تولد نوزاد نارس پیشگیری کند و احتمال تولد نوزاد را در زمانی زودتر از زمان طبیعی به حداقل ممکن برساند.
*در طول دوران بارداری، ارتباط خود را با پزشک قطع نکنید. به او مراجعه کنید و روند رشد جنین و علائم عمومی بدن خود و جنین تان را بررسی کنید. با کنترل بیماری‌های مادر و کنترل تغذیه و تأمین شرایط مناسب برای حاملگی می توان از تولد نوزاد نارس جلوگیری کرد.
*قبل از مصرف هرگونه دارو، حتی مسکن ها با پزشک تان مشورت کنید و از مصرف داروهای شیمیایی و گیاهی بدون مشاوره با پزشک پرهیز کنید.
*رژیم غذایی خود را دست کم نگیرند و مصرف خوراکی ها و مواد غذایی سالم را فراموش نکنید.
*وزن خود را در شرایط طبیعی نگه دارید و مراقب باشید که در دوران بارداری بیش از حد دچار اضافه وزن و چاقی نشوید.
*از استعمال سیگار و قرار گرفتن در محیطی که در آن افراد سیگاری حضور دارند، پرهیز کنید.
*در مورد مادران افسرده و مضطرب، اگر پزشک متخصص با این افراد گفتگو کند می‌تواند ترس و اضطراب آنها را به حداقل برساند. حمایت و نقش پدر نیز در کاهش این نگرانی‌ها بسیار تاثیرگذار است.
*از آن جا که عفونت‌های دهان و دندان یکی از دلایل زایمان پره ترم است، توصیه می‌شود قبل از باردار شدن نسبت به درمان آن اقدام کنید.
آیا نوزاد زنده می ماند؟
متأسفانه، نوزادانی که قبل از 22 هفته کامل بارداری متولد شده اند، بعید به نظر می رسد که قادر به ادامه حیات باشد. نوزادان متولد شده در 23 هفته یا 24 هفته ممکن است زنده بمانند، اما بستگی به وزن تولد و سلامت آنها در هنگام تولد دارد. هرچه سن بارداری شما بیشتر باشد شانس نوزاد افزایش می یابد.
بهترین شرایط برای مراقبت از نوزاد نارس چیست؟
تغذیه شیر مادر برای همه نوزادان مهم است، اما شاید حتی بیشتر در نوزادان نارس، که در معرض خطر بیشتر عفونت هستند، بسیار اهمیت یابد. تغذیه با شیر مادر باعث محافظت بیشتری در برابر عفونت می شود و همچنین تمام مواد مغذی مورد نیاز نوزادتان فراهم می شود. ممکن است کودک شما کوچک باشد تا بتواند به نوک پستان برسد، اما ماما قادر خواهد بود تا شما را در شیر دادن به این نوزادان کمک کند و به شما آموزش دهد. بعضی اوقات نوزادان نارس نیاز به یک لوله تغذیه کوچک از بینی به معده خود دارند. از طریق این لوله، شیر می تواند منتقل شود.

ریحانه مقتدری_واحد تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی نوبل