سردرد خوشه ای زنان را آزار می دهد، اما اغلب اشتباه تشخیص داده می شود

  این سردرد معمولا در فصل خاصی از سال که معمولا بهار یا پاییز باشد، فرد را درگیر می کند. نشانه های این بیماری شامل: شروع شدن ناگهانی درد (معمولا بسرعت در عرض 5 الی 10 دقیقه شدید می شود ) ، احساس درد یا سوزش بسیار شدید در یک طرف سر، تورم یا افتادگی پلک سمت درگیر، مردمک تنگ تر در همان چشم، قرمزی با اشک ریزش چشم، آبریزش یا گرفتگی بینی همان سمت، صورت گرم و قرمز، تعریق و حساسیت به نور می باشند.
آگاهی از تفاوت های جنسی در علائم، ممکن است سبب تسریع تشخیص و درمان در زنان شود. سردرد خوشه ای که معمولا در مردان بیشتر رخ می دهد در زنان شدیدتر و ناتوان کننده تر است. با توجه به تجزیه و تحلیل گسترده تفاوت های جنسی در بیماران؛ پرسشنامه های دقیق بیش از 800 بیمار نشان داد که زنان بیشتر از مردان به زیرگروه سردرد خوشه ای مزمن مبتلا می شوند.
بلین در بیانیه ای گفت: در حالی که نسبت مردان به زنان مبتلا به سردرد خوشه ای در طول سال ها در حال تغییر بوده است، اما هنوز هم عمدتا یک اختلال در مردان محسوب می شود و تشخیص سردرد خوشه ای را برای زنان با علائم خفیف تر نسبت به مردان دشوارتر می کند. این احتمال وجود دارد که این موضوع بتواند به افزایش میزان سردرد خوشه ای مزمن در زنان کمک کند.
* یک دوره فعال سردرد خوشه ای می تواند روزانه شامل هشت حمله باشد که 15 تا 180 دقیقه طول می کشد.
نویسندگان توضیح دادند که؛ سردرد خوشه ای مزمن به عنوان حملات مکرر به مدت یک سال یا بیشتر بدون وقفه، یا با وقفه های کوتاه بدون علامت تعریف می شود که کم تر از سه ماه طول می کشد.
این نویسندگان خاطرنشان کردند که زنان مدت زمان طولانی تری را می گذراندند و بیشتر از درمان پروفیلیک استفاده می کردند، در حالی که شدت درد هم برای مردان و هم برای زنان به یک اندازه آزاردهنده بود. به طور کلی، استفاده از داروها بین دو جنس مشابه بود، انتظار می رفت که مصرف مکرر اکسیژن گزارش شده توسط زنان بیشتر باشد. نکته قابل توجه این است که زنان بیشتر ریتمیک بودن حملات خود را گزارش می کردند. نه تهوع به تنهایی و نه تهوع همراه با میگرن در زنان در مقایسه با مردان شایع تر نبود، با این حال، در جمعیت عمومی سوئد، مردان کم تر از زنان تشخیص همزمان میگرن و سردرد تنشی داشتند.
دکتر ریچارد لیپتون، از کالج پزشکی آلبرت انیشتین در برانکس، نیویورک، و مارک بوریش، دکترای بهداشت UT هیوستون در تگزاس، در سرمقاله ای خاطرنشان کردند: این مطالعه بزرگ بر روی بیمارانی که دقیقا به  سردرد خوشه ای مبتلا هستند، شاخص بالایی از سو ظن به سردرد خوشه ای در زنان، و آگاهی از احتمال سنگینی بیشتر این بیماری در زنان را الزامی می کند.
بلین و تیمش همچنین اشاره کردند که؛ این یافته ها منعکس کننده کار قبلی است که نشان می دهد بروز سردرد خوشه ای در میان هر دو جنس شایع و در زنان بین 20 تا 30 سال بیشتر است و پس از 50 سالگی کاهش می یابد. همچنین بلین و تیمش اشاره کردند که احتمال دخالت هورمونی در در زنان در ایجاد سردرد های خوشه ای نیز می باشد.
بیشتر زنان نسبت به مردان دچار سردرد خوشه ای درجه یک یا درجه دو بودند. در مقایسه با جمعیت عمومی، شرکت کنندگان در این مطالعه میانگین شاخص توده بدنی (Body Mass Index) یا BMI  بالاتری داشتند، اگرچه این تفاوت تنها برای سردرد در مردان قابل توجه بود. همچنین مردانی مصرف بیشتر نوشیدنی های حاوی الکل را داشتند، درد بیشتری نسبت به زنان گزارش کردند، در نتیجه نوشیدن نوشیدنی های حاوی الکل نیز باعث سردرد خوشه ای در آن ها می شود. سردردهایی که در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد، بیشتر مشمول تغییرات آب و هوایی یا کمبود آب بدن و کمبود خواب است. به گفته سردبیران این نشریه، این سردردها همچنین محرک های شناخته شده میگرن هستند.
بلین گفت: سردرد خوشه ای هنوز هم در زنان به اشتباه تشخیص داده می شود، شاید به این دلیل که برخی جنبه ها می تواند شبیه میگرن باشد. برای پزشکان مهم است که از چگونگی بروز متفاوت این اختلال در زنان و مردان آگاه باشند، بنابراین موثرترین درمان را می توان در سریع ترین زمان ممکن ارائه داد.
این مطالعه شامل 874 فرد مبتلا به سردرد خوشه ای براساس طبقه بندی بین المللی اختلالات سردرد، ویرایش سوم، شناسایی شده از سوابق پزشکی سوئد از سال 2014 تا 2020 بود. میانگین سنی مردان و زنان به ترتیب 51.3  و 49 سال بود که 66 درصد آن ها مرد بودند. به گفته این نویسندگان، شرکت کنندگان به پرسشنامه مفصلی درباره علائم، داروها، محرک های سردرد و عادات سبک زندگی خود پاسخ دادند و همه متغیرها با توجه به جنسیت مورد مقایسه قرار گرفتند.  سن شروع سردردهای خوشه ای بین زنان و مردان مشابه بود، اگرچه مردان کمتری قبل از 20 سالگی شروع کرده بودند.

ثریا ساوج_واحد تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی نوبل

1. Fourier C, et al "Sex differences in clinical features, treatment, and lifestyle factors in patients with cluster headache" Neurology 2022; DOI: 10.1212/WNL.0000000000201688.

2. Burish MJ, Lipton RB "Cluster headache: worse in women" Neurology 2022; DOI: 10.1212/WNL.0000000000206807.

reported Andrea Belin, PhD, of the Karolinska Institutet in Stockholm, and co-authors in Neurologyopens in a new tab or window.

3. https://www.nhs.uk/conditions/cluster-headaches/#:~:text=Cluster%20headaches%20are%20excruciating%20attacks,in%20their%2030s%20or%2040s.