مصرف مشروبات الکلی تاثیری در روند بهبود سنگ کلیه ندارد

  دکتر آزاده نجارزاده مدیر گروه تغذیه دانشگاه علوم پزشکی یزد اظهار کرد: الکل هیچ‌گونه نقشی در بهبود یا پیشگیری از سنگ کلیه ندارد و برعکس می‌تواند اثرات منفی قابل توجهی بر روند تشکیل و رشد این سنگ‌ها داشته باشد.
مصرف الکل به دلیل خاصیت ادرارآوری باعث افزایش دفع ادرار می‌شود و این افزایش در نهایت به کاهش حجم مایعات بدن و بروز کم‌آبی منجر خواهد شد. کاهش حجم آب بدن موجب غلیظ‌تر شدن ادرار می‌شود و این امر باعث افزایش غلظت مواد معدنی موجود در ادرار و تسهیل تشکیل بلورهایی می‌گردد که هسته اولیه سنگ کلیه محسوب می‌شوند و در نتیجه خطر ایجاد سنگ‌های جدید یا بزرگ‌تر شدن سنگ‌های موجود افزایش می‌یابد. پورین‌ها در بدن به اسید اوریک تبدیل می‌شوند و سطح بالای اسید اوریک در ادرار می‌تواند منجر به تشکیل سنگ‌های اسید اوریکی شود و علاوه بر این، در برخی موارد مشاهده شده است که مصرف الکل دفع اگزالات را در ادرار افزایش می‌دهد.
اگزالات با کلسیم ترکیب می‌شود و تشکیل‌دهنده یکی از شایع‌ترین انواع سنگ کلیه یعنی سنگ‌های کلسیم اگزالات است. الکل همچنین تعادل الکترولیت‌ها و مواد معدنی بدن را مختل می‌کند و به این ترتیب به‌طور غیرمستقیم در روند تشکیل سنگ کلیه نقش دارد. در گذشته برخی باور داشتند که مصرف آب‌جو به دلیل داشتن محتوای آب بالا و خاصیت ادرارآوری می‌تواند به دفع سنگ کلیه کمک کند، اما باید توجه داشت که اثر کم‌آبی ناشی از الکل در نهایت غالب می‌شود و خطر تشکیل سنگ را افزایش می‌دهد. بنابراین مصرف نوشیدنی‌های الکلی نه‌تنها درمان یا روش پیشگیری از سنگ کلیه محسوب نمی‌شود، بلکه به هیچ وجه توصیه نمی‌گردد. الکل می‌تواند موجب افزایش فشار خون شود و فشار خون بالا به مرور به رگ‌های کلیه آسیب می‌زند و زمینه‌ساز بیماری مزمن کلیوی خواهد بود. از سوی دیگر، کم‌آبی ناشی از مصرف الکل باعث کاهش حجم خون می‌شود و در نتیجه جریان خون کلیوی کاهش می‌یابد.
کاهش جریان خون کلیوی می‌تواند منجر به آسیب حاد کلیه گردد. متابولیت‌های الکل مانند استالدئید نیز برای سلول‌های کلیوی خاصیت سمی دارند و مصرف طولانی‌مدت آن می‌تواند التهاب بافت کلیه و فیبروز کلیوی ایجاد کند. الکل قادر است بیماری‌های زمینه‌ای همچون دیابت و هپاتیت را تشدید کند و در افراد مبتلا به نارسایی کبدی به‌ویژه سیروز کبدی پیامدهای بسیار وخیمی داشته باشد  پرهیز کامل از مصرف الکل یکی از مهم‌ترین راهکارهای حفظ سلامت کلیه‌ها محسوب می‌شود، به‌ویژه در افرادی که سابقه فشار خون یا دیابت دارند. برای پیشگیری از تشکیل یا عود سنگ کلیه، مصرف آب به میزان کافی اهمیت اساسی دارد.نوشیدن روزانه دو و نیم تا سه لیتر آب باعث رقیق شدن ادرار و کاهش غلظت مواد سنگ‌ساز می‌شود. مصرف آب‌لیمو و سایر مرکبات به دلیل داشتن سیترات و پتاسیم نقش مؤثری در جلوگیری از تشکیل سنگ‌های کلسیمی دارد.آب انار نیز با داشتن آنتی‌اکسیدان‌ها اسیدیته ادرار را کاهش می‌دهد و خطر تشکیل سنگ را کم می‌کند. استفاده از رژیم غذایی سرشار از میوه‌ها و سبزیجاتی که پتاسیم بالایی دارند، مانند پرتقال، کیوی، بروکلی، هویج و موز، می‌تواند با کاهش دفع کلسیم خطر تشکیل سنگ کلیه را کم کند.
مصرف لبنیات کم‌چرب نیز برای تأمین کلسیم ضروری است، زیرا وجود کلسیم در رژیم غذایی از جذب بیش‌ازحد اگزالات جلوگیری می‌کند. جایگزینی غلات کامل و حبوبات به جای پروتئین‌های حیوانی نیز توصیه می‌شود، چرا که مصرف زیاد گوشت احتمال تشکیل سنگ را افزایش می‌دهد. سبزیجات سبزرنگ که منبع منیزیم هستند نیز از تشکیل سنگ‌های کلسیم اگزالات پیشگیری می‌کنند. کنترل وزن از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا چاقی خطر تشکیل سنگ‌های اسید اوریکی را افزایش می‌دهد. مصرف مکمل‌های ویتامین C بیش از هزار میلی‌گرم در روز می‌تواند احتمال تشکیل سنگ را بیشتر کند، بنابراین باید از مصرف بیش‌ازحد آن اجتناب شود. در سنگ‌های کلسیم اگزالات افزایش دریافت کلسیم غذایی و در عین حال کاهش مصرف خوراکی‌های پر اگزالات مانند ریواس، بادام‌زمینی، چغندر، اسفناج، کاکائو و قهوه اهمیت دارد. در مجموع می‌توان گفت که مصرف الکل نه‌تنها هیچ سودی برای کلیه‌ها ندارد بلکه با مکانیسم‌های گوناگون از جمله ایجاد کم‌آبی، افزایش اسید اوریک، افزایش اگزالات و آسیب مستقیم به سلول‌های کلیوی موجب افزایش خطر تشکیل و تشدید سنگ کلیه می‌شود. بهترین راهکار برای محافظت از کلیه‌ها پرهیز کامل از الکل همراه با رعایت رژیم غذایی مناسب، نوشیدن آب کافی، کنترل وزن، مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای و مراجعه منظم به پزشک است.