چگونه جواب آزمایش خون را بخوانیم؟

وقتی آزمایش خون می دهید، نمونه خون به آزمایشگاه فرستاده می شود و از نظر سلول ها و مواد مختلف مورد آزمایش قرار می گیرد. اغلب، مقدار، اندازه و غلظت سلول ها و مواد با مقادیر عددی گزارش می شود که با مقادیر استاندارد یا ایده آل مقایسه می شود.
نمونه هایی از آنچه می توان با آزمایش خون بررسی کرد عبارتند از:
*گلوکز (قند خون)
*انواع سلول ها مانند گلبول های سفید، گلبول های قرمز و پلاکت ها
*مواد معدنی مانند پتاسیم، کلسیم و آهن
*چربی و کلسترول
*ویتامین ها مانند ویتامین B12 و ویتامین D
*هورمون هایی مانند هورمون های تیروئید و استروژن
*نشانگرهای التهابی، مانند سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR یا sed rate) و آنتی بادی های ضد هسته ای (ANA)
*تومور مارکرها ، مانند CA 125
*نشانگرهای ژنتیکی 1
*سمومی مانند سرب
*داروها
*سطح اکسیژن و دی اکسید کربن
آزمایش خون می تواند برای تشخیص علائم خطرات سلامتی، عفونت و تعادل مایعات و مواد معدنی در خون استفاده شود. آنها همچنین می توانند به عنوان ارزیابی عملکردهای فیزیکی استفاده شوند.
انواع آزمایش خون
اگر آزمایش خون انجام می دهید، دستوری خواهید داشت که مشخص می کند به کدام آزمایش نیاز دارید. برخی از آزمایشات خون برای اطمینان از نتایج دقیق نیاز به آماده سازی دارند. آماده سازی ممکن است شامل روزه گرفتن (عدم خوردن یا آشامیدن) برای مدت زمان معینی قبل از انجام آزمایش یا انجام تنظیمات خاص دارویی باشد. در طول آزمایش، خون در لوله هایی قرار می گیرد که مطابق با نوع آزمایشی است که شما انجام می دهید. برخی از لوله ها حاوی موادی برای نگهداری قطعاتی هستند که در حال آزمایش هستند. سپس نمونه برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می شود.
در زیر انواع متداول آزمایش خون آورده شده است.
شمارش کامل خون (CBC)
شمارش کامل خون یک آزمایش خون بسیار رایج است و تعداد سلول‌های خونی و درصد هر نوع سلول خونی را اندازه‌گیری می‌کند.
CBC شامل:
گلبول های قرمز (RBC): گلبول های قرمز، اکسیژن و دی اکسید کربن را در سراسر بدن حمل می کنند. تعداد گلبول‌های قرمز و همچنین اندازه و سطح هموگلوبین (پروتئینی که اکسیژن را حمل می‌کند) و هماتوکریت (درصد حجم خون که RBC است) گزارش می‌شود.
پلاکت ها: این ذرات سلولی کوچکی هستند که به لخته شدن خون کمک می کنند، فرآیندی که باعث بهبودی می شود و از خونریزی بیش از حد جلوگیری می کند.
گلبول های سفید(WBCs): انواع مختلفی از گلبول های سفید، از جمله نوتروفیل ها، مونوسیت ها و گلبول های قرمز، به بدن در مبارزه با عفونت ها و بهبود بیماری ها کمک می کنند.
CBC همچنین اطلاعاتی در مورد اندازه هر نوع سلول خونی ارائه می کند. نتایج می‌تواند به پزشک شما کمک کند تا تشخیص دهد که آیا شما ممکن است کم‌خونی (تعداد کم گلبول‌های قرمز خون سالم)، عفونت یا شاخص‌های دیگر شرایط داشته باشید.
پانل متابولیک پایه (BMP)
آزمایش خون پانل متابولیک پایه، گلوکز، کلسیم، سدیم، پتاسیم، کلرید، کراتینین، نیتروژن اوره خون (BUN) و بی کربنات (CO2) را اندازه گیری می کند.
سطح کراتینین و BUN می تواند نشان دهنده عملکرد خوب کلیه ها باشد. سدیم، کلرید پتاسیم و کلسیم الکترولیت هایی (مواد معدنی باردار) هستند که بدن باید در جریان خون، تعادل آنها را حفظ کند. بی کربنات منعکس کننده عدم تعادل اسید و باز در خون است.
ناهنجاری های شدید در این مقادیر اغلب می تواند نشان دهنده یک اورژانس پزشکی باشد.
پانل متابولیک جامع (CMP)
یک تست پانل متابولیک جامع شبیه به BMP و شامل پروتئین، آلبومین (نوعی پروتئین) و تست های عملکرد کبد است.
پانل لیپید
پانل لیپیدی شمارش تری گلیسیرید را فراهم می کند(نوعی چربی)، (لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL)، لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) و کلسترول تام). لیپوپروتئین ها حامل کلسترول، یک ماده مومی شکل مورد نیاز بدن است اما می تواند در رگ های خونی رسوب کند و مشکلاتی ایجاد کند. این مقادیر منعکس کننده خطر قلبی عروقی و سکته مغزی (انسداد جریان خون یا خونریزی در مغز) هستند و سطوح بالای بیشتر انواع لیپید معمولاً با خطر بالایی همراه است. با این حال، سطوح پایین HDL (به اصطلاح کلسترول خوب) یک عامل خطر برای بیماری قلبی و سکته در نظر گرفته می شود.
سایر آزمایشات خون
آزمایش خون می‌تواند برای شناسایی هورمون‌ها، پروتئین‌ها، آنزیم‌ها یا نشانگرهای خاص در خون که شاخص‌های شرایط مختلف هستند، استفاده شود. این نوع آزمایش‌ها ممکن است برای تشخیص و نظارت بر یک بیماری و همچنین ارزیابی درمان‌های این بیماری مورد استفاده قرار گیرند. مردم اغلب تعجب می کنند که چرا از انواع لوله ها برای جمع آوری خون استفاده می شود؛زیرا برخی به افزودنی‌های خاصی در لوله نیاز دارند. بیش از یک نوع لوله ممکن است کشیده شود زیرا آنها به بخش های مختلف آزمایشگاه یا آزمایشگاه های مختلف ارسال می شوند. نتایج آزمایش‌های ارسال شده به آزمایشگاهی که آزمایش‌های تخصصی را انجام می‌دهد ممکن است نسبت به آزمایش‌های خون استاندارد طولانی‌تر گزارش شود.
هر چند وقت یک بار باید کار خون را انجام دهید؟
فرکانس آزمایش خون می تواند متفاوت باشد و به آزمایش خونی که نیاز دارید و شرایط جسمی شما بستگی دارد مثلا شرایطی که ثابت کرده شما یک بیماری مزمن دارید، شرایط جدیدی را تجربه می‌کنید یا نیاز به آزمایش‌های غربالگری پزشکی دارید.
سرعت عمل خون بستگی به دلیل خونگیری دارد. این می تواند شامل موارد زیر باشد:
آزمایشات معمول خون: بسته به سن و عوامل خطر، ممکن است نیاز به داشتن پانل چربی به عنوان بخشی از مراقبت بهداشتی استاندارد داشته باشید تا تعیین کنید که آیا سطوح لیپید شما می تواند شما را در معرض خطر بیماری قرار دهد یا خیر.
بارداری: آزمایش خون برای نظارت بر سطح گلوکز خون فرد باردار استفاده می شود .
نظارت بر بیماری یا پاسخ به درمان: گاهی اوقات آزمایش خون در فواصل زمانی مشخص برای نظارت بر بیماری یا پاسخ به درمان مورد نیاز است. برای مثال، فرض کنید در حال درمان برای لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE، شایع ترین نوع لوپوس) هستید. در این صورت، ممکن است برای نظارت بر تعداد گلبول های سفید (WBC) و میزان رسوب گلبول های قرمز (ESR) به آزمایش های دوره ای خون نیاز داشته باشید .
تشخیص: ممکن است برای کمک به تشخیص یک بیماری مشکوک به آزمایش خون نیز نیاز باشد. به عنوان مثال، اگر افزایش وزن بدون دلیل، انرژی کم، و احساس سرما دارید، ممکن است برای تعیین بیماری تیروئید خود به آزمایش خون تیروئید نیاز داشته باشید .
چگونه گروه خونی شما بر سلامت کلی تأثیر می گذارد؟
گروه خونی شما یکی از مواردی است که با آزمایش خون قابل اندازه گیری است. گروه خونی با دو نوع نشانگر مشخص می شود: نوع ABO و نوع Rh. آزمایش گروه خونی وجود یا عدم وجود این نشانگرها را تشخیص می دهد. علامت مثبت نشانگر نشانگرهای Rh و علامت منفی نشان دهنده Rh منفی است.
گروه های خونی عبارتند از:
* A+ *-A * B+ *-B* AB+* AB-* O+* O-
همه این گروه های خونی کاملا سالم هستند. اهمیت این گروه‌های خونی در این است که وقتی نیاز به تزریق خون دارید، خونی که به شما داده می‌شود باید به دقت با نوع خون شما مطابقت داده شود تا از ایجاد واکنش ایمنی که می‌تواند کشنده باشد، جلوگیری شود. قبل از انتقال خون، گیرنده باید تایپ شود و خون وی در برابر واحدهای خون اهداکننده آزمایش شود (که به آن تست متقاطع گفته می شود). به طور کلی، خون اهدایی که دارای نشانگرهای A، B یا Rh+ است، فقط به افرادی که دارای همان نشانگرها هستند داده می شود. هر کسی می تواند خون O- اهدا کننده دریافت کند. با این حال، در خارج از موارد اضطراری، ترجیح داده می شود که هر گروه خونی از گروه خودش خون دریافت کند.
رایج ترین علائم آزمایش خون
جالب اینجاست که در بسیاری از موارد، جز اعداد نوشته جلوی حروف انگلیسی که اغلب سر از معانی شان در نمی آوریم، چیزی دستگیرمان نمی شود. حالا در این مطلب، بارایج ترین علائم آزمایش خون که معمولا در بیشتر جواب آزمایش ها دیده می شود و توصیه اغلب پزشکان است، آشنا می شوید.
FBS : این حروف برای قند خون ناشتا به کار می‌رود، میزان طبیعی آن باید بین 70تا 99 باشد.
2Hpp: مقدار گلوکز دو ساعت پس از صبحانه را می‌توان با این حروف در نتیجه آزمایش خون پیدا کرد. میزان طبیعی گلوکز دو ساعت پس از صرف صبحانه باید کمتر از 140باشد.
HbA1c : با این حروف می‌توان میانگین قند خون را در دو تا سه ماه گذشته تشخیص داد که گفته می‌شود میزان طبیعی آن باید 3.7  تا 5.3 باشد.
Uric Acid (U.A): اسید یوریک با این حروف در آزمایش مشخص می‌شود که میزان طبیعی آن باید در زنان 2.6  تا 6.1  و در مردان 3.6  تا 8.2 باشد.
TGs :میزان تری گلیسیرید یا چربی رسوب‌کننده در عروق را با این علامت می‌توان پیدا کرد. پزشکان می‌گویند میزان طبیعی آن در بدن باید کمتر از 200  باشد، اگر بین 200 تا 400 باشد در مرز قرار گرفته و وقتی بیشتر از 400 باشد، میزانش بالاست.
Cholesterol: یا همان کلسترول کل بدن است. وقتی کمتر از 200 باشد، شرایط طبیعی است، وقتی بین 200 تا 240 باشد، در مرز قرار گرفته و وقتی بیشتر از 240 باشد، میزانش بالاست.
HDL : یا همان کلسترول خوب است که میزان مطلوب آن بیشتر از 60 است، وقتی بین 35 تا 60 باشد، خطر نسبی است و وقتی کمتر از 35 باشد، خطرناک است.
LDL: همان کلسترول بد است، میزان مطلوب آن کمتر از 130 است، حد مرزش بین 120 تا 159و وقتی بالاتر از 160 باشد، خطرناک است.
LDL/HDL: این نشانه‌ها برای مشخص کردن نسبت کلسترول بد به کلسترول خوب است. میزان مطلوب آن کمتر از 3 است، وقتی بین 3تا 6 باشد، خطر نسبی است و وقتی بیشتر از 6باشد، وضع خطرناک است.
CHOL/HDL: یا نسبت کلسترول کل به کلسترول خوب است که میزان مطلوب آن باید کمتر از 4.4 باشد، وقتی بین 4.4 تا 7.1 باشد، خطرش نسبی است و وقتی بیشتر از 11باشد، خطرناک است.
S.G.P.T (ALT): یا آنزیم کبدی است که در زنان باید کمتر از 31 و در مردان کمتر از  باشد.
S.G.O.T (AST): این هم نوع دیگری از آنزیم کبدی است که در زنان باید کمتر از 31 و در مردان کمتر از 37 باشد.
Serum Iron (Fe): یا همان آهن است که در زنان باید بین 23 تا 165 و در مردان بین 40 تا 168 باشد.
Calcium (CA): یا همان کلسیم است که باید بین 8.5 تا 10.5 باشد.
T3: تری یدوتیرویین، هورمون تیرویید است که میزان طبیعی آن باید بین 0.52 تا 0.85 باشد.
T4: تیروکسین، هورمون تیرویید است که میزان طبیعی آن باید بین 4 تا 13 باشد.
PSA: اگر در آزمایش با این حروف مواجه شدید، بدانید که مربوط به تست پروستات است، برای افراد بین 35 تا 45 ‌سال باید کمتر از1.3  ، برای افراد 45 تا ٥٥‌سال کمتر از 2.1  ، برای افراد 55 تا 65 سال کمتر از 3.2  و برای افراد 65 تا 80 ‌سال کمتر از 6.4  باشد.
 VIT D: یا همان ویتامین دی است که باید بین 25 تا 80 باشد.
B12: یا ویتامین ب 12 است که باید بین 160 تا 950 باشد.
BUN: یا نیتروژن اوره یا آنزیم کلیوی که میزان مطلوب آن باید بین 7.9 تا 20باشد.
Creatinine (cr): یا همان کراتینین است که میزان مطلوب آن باید برای زنان بین 0.6 تا 1.2  و برای مردان بین 0.8 تا 1.3 باشد